آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,567 |
| تعداد مقالات | 36,413 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,761,306 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,621,231 |
سرمایههای مادی و مدیریتی استقلال دولت اسلامی؛ از علم خودبنیاد تا دیپلماسی امتی | ||
| علوم سیاسی | ||
| دوره 28، شماره 2 - شماره پیاپی 110، تیر 1404، صفحه 86-61 اصل مقاله (2.23 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2025.71982.3004 | ||
| نویسنده | ||
| هادی شجاعی* | ||
| گروه علوم سیاسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 05 خرداد 1404، تاریخ بازنگری: 13 مرداد 1404، تاریخ پذیرش: 10 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| در شرایط چالشبرانگیز نظام بینالملل که قدرتهای بزرگ جهانی با ابزارهای پیچیدهای همچون تحریمهای چندجانبه، جنگهای ترکیبی، عملیات روانی و دیپلماسی هژمونی به تحدید حاکمیت دولتهای مستقل میپردازند، مسئله استقلال به یکی از چالشهای راهبردی در نظریهپردازی سیاسی اسلامی تبدیل شده است. بسیاری از دولتهای اسلامی با وجود برخورداری از منابع مادی قابلتوجه، همچنان در معرض وابستگیهای ساختاری به نظام سلطه هستند. این امر بیش از هر چیز به نبود یک چارچوب نظری منسجم و بومی برای تبیین و تحقق استقلال بازمیگردد؛ از این چشمانداز بررسی مدلهای نظری مبتنی بر حکمت اسلامی و آرای حکیمان سیاسی معاصر میتواند خلأ موجود را پر کند و پاسخی معرفتی به این مسئله بنیادین ارائه دهد. این پژوهش با روش تحلیل مفهومی- توصیفی، آرای حکیمان سیاسی معاصر همچون امام خمینی، شهید مطهری و آیتالله جوادی آملی را بررسی کرده، به این پرسش محوری میپردازد که سرمایههای مادی و مدیریتی چگونه میتوانند زیرساختهای استقلال دولت اسلامی را در نظم جهانی معاصر تضمین کنند؟ یافتهها نشان میدهد سرمایههای مادی، بهمنزله زیرساختهای عینی و ملموس استقلال دولت اسلامی، در سه محور کلیدی قابل شناساییاند: نخست، اقتدار علمی خودبنیاد که به معنای توسعۀ دانش و فناوری بر مبنای منابع درونزا و استقلال علمی از جریانهای علمی وابسته به قدرتهای سلطهگر است؛ دوم، قدرت دفاعی امنیتآفرین که بر تواناییهای بازدارنده در برابر تهدیدهای بیرونی تأکید دارد؛ سوم، اقتصاد بازدارندۀ مقاومتی که بهعنوان نظامی اقتصادی متکی بر توانمندیهای ملی، در برابر فشارهای بیرونی همچون تحریمها و جنگهای اقتصادی ایستادگی میکند و استقلال معیشتی، تولیدی و ارزی کشور را تضمین میکند. در مقابل، سرمایههای مدیریتی شامل حکمرانی حکیمانه، حکمرانی مشارکتی و دیپلماسی امتی، این بنیانها را فعال و بهینهسازی میکنند. دستاورد نهایی پژوهش، ارائۀ الگویی نظاممند و دیالکتیک است که همپیوندیِ سرمایههای مادی و مدیریتی را بهمثابه دو رکن مکمل استقلال دولت اسلامی معرفی میکند؛ الگویی که نهتنها در سطح نظری قابل تبیین است، بلکه ظرفیت بالایی برای سیاستگذاریهای کلان در مواجهه با نظام سلطه جهانی دارد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| سرمایۀ مادی؛ سرمایۀ مدیریتی؛ استقلال؛ دولت اسلامی؛ حکمت سیاسی معاصر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Material and Managerial Assets of the Islamic Government’s Independence: From Self-Reliant Knowledge to Ummah Diplomacy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hadi Shojaei | ||
| Department of Political Science, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In the challenging landscape of the international system—where global powers employ sophisticated tools such as multilateral sanctions, hybrid warfare, psychological operations, and hegemonic diplomacy to undermine the sovereignty of independent states—the issue of independence has emerged as a strategic challenge in Islamic political theorizing. Many Islamic governments, despite possessing substantial material resources, remain structurally dependent on the dominant global order. This predicament stems primarily from the absence of a coherent, indigenous theoretical framework for conceptualizing and achieving independence. From this perspective, examining theoretical models grounded in Islamic wisdom and the views of contemporary political philosophers can fill this gap and provide an epistemic response to this foundational issue. Employing a conceptual-descriptive analytical method, this study examines the ideas of contemporary political philosophers such as Imam Khomeini, Ayatollah Motahari, and Ayatollah Javadi Amoli. It addresses the central question: How can material and managerial assets secure the infrastructure of an Islamic government’s independence in the contemporary world order? The findings reveal that material assets—as the tangible, objective foundations of the Islamic government’s independence—can be identified across three key axes: (1) Self-reliant scientific authority, entailing the development of knowledge and technology based on endogenous resources and independence from scholarly currents tied to domineering powers; (2) Security-creating defensive power, emphasizing deterrent capabilities against external threats; (3) Resilient deterrent economy, functioning as a national-capacity-based economic system that withstands external pressures such as sanctions and economic warfare, thereby safeguarding the country’s livelihood, production, and currency independence. In contrast, managerial assets—encompassing sage governance, participatory governance, and ummah diplomacy—activate and optimize these foundations. The study’s ultimate contribution is a systematic, dialectical model that presents the interlinkage of material and managerial assets as two complementary pillars of the Islamic government’s independence. This model is not only theoretically explicable but also holds significant potential for macro-level policymaking in confronting the global hegemonic system. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Material asset, managerial asset, independence, Islamic government, contemporary political philosophy | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابنمنظور، م. (1414ق). لسان العرب. (ج.11). بیروت: دار صادر.
جوادی آملی، ع. (1378). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. (ج.1و19). ع. اسلامی (تنظیم و ویرایش). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، ع. (1387/الف). سروش هدایت. (ج.2). س.م. صادقی (محقق). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، ع. (1385). سروش هدایت. (ج.2). س.م. صادقی (محقق). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، ع. (1387/ب). انتظار بشر از دین. (ج.3). س. بندعلی (ویراستار)؛ م.ر. مصطفیپور (محقق). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، ع. (1381). ادب فنای مقربان: شرح زیارت جامعه کبیره. (ج.6). م. صفایی، ق.ع. صمدی (محقق). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1383). تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ توحید در قرآن. (ج.2). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، ع. 1388/الف). اسلام و محیط زیست. ع.ر. محقق (محقق). قم: مرکز نشر اسراء.
خسروپناه، ع. (1388). چیستی حکمت در قرآن، روایت و فلسفه. مشکوه. شماره 103، صص. 12-36.
صدر، م.ب. (1363). سنتهای تاریخ در قرآن (تفسیر موضوعی). ج. موسوی اصفهانی (مترجم). قم: اسلامی.
طباطبایی، م.ح. (1388). بررسیهای اسلامی. (ج.1). ه. خسروشاهی (مصحح). قم: بوستان کتاب.
طریحی، ف. (1375). مجمع البحرین. (ج.5). ا. حسینى (محقق). تهران: مرتضوی.
مصباح یزدی، م.ت. (1390). مشکات: نظریه سیاسی اسلام. (ج.1). ک. سبحانی (نگارش). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، م.ت. (1388د). مشکات: نظریه حقوقی اسلام. م.م. کریمینیا و م.م. نادریقمی (نگارش). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، م.ت. (1388/الف). مشکات: اخلاق در قرآن. (ج.3). م.ح. اسکندری (تحقیق و نگارش). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، م.ت. (1388ح). مشکات: پیشنیازهای مدیریت اسلامی. غ.ر. متقیفر (تحقیق و نگارش). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
خامنهای، س.ع. (04/۰۲/1387). بیانات در دیدار کارگران و کارآفرینان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3425
خامنهای، س.ع. (06/۰۳/1395). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33198
خامنهای، س.ع. (11/۰۷/1401). بیانات در مراسم مشترک دانشآموختگی دانشجویان دانشگاههای افسری نیروهای مسلح. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=51048
خامنهای، س.ع. (14/۰۳/1395). بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33259
خامنهای، س.ع. (14/۰۷/1389). بیانات در دیدار نخبگان جوان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=10233
خامنهای، س.ع. (19/۱۱/1398). بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44852
خامنهای، س.ع. (25/۰۲/۱۳۸۶). بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3383
خامنهای، س.ع. (28/۰۲/1380). بیانات در خطبههای نماز جمعۀ تهران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3066
خامنهای، س.ع. (29/۱۰/1384). بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع). قابل دسترس در:
خامنهای، س.ع. (16/03/1368). بیانات در دیدار نخستوزیر و اعضاى هیئت دولت. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2077
خامنهای، س.ع. (22/09/1368). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2232
خامنهای، س.ع. (18/07/1371). بیانات در بازدید از پایگاه هوایی شهید بابایی اصفهان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2639
خامنهای، س.ع. (14/07/1379). بیانات در اجتماع بزرگ مردم قم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3028
خامنهای، س.ع. (15/02/1387). بیانات در دیدار مردم و عشایر شهرستان نورآباد ممسنی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3433
خامنهای، س.ع. (16/04/1393). بیانات در دیدار مسئولان نظام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26908
مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار. (ج.2، 22، 24-25). تهران: صدرا.
طباطبایی، م.ح. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. (ج.9، 3). قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
خمینی، ر.ا. (1378). صحیفه امام. (ج.3، 5، 7، 9-10، 12-13 و 15). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 187 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 79 |
||