آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,558 |
| تعداد مقالات | 36,255 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,343,205 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,400,888 |
آینده‌پژوهی وضعیت محیطی (امنیتی- دفاعی) دو کشور ایران و عراق در نظام امنیت منطقه‌ای غرب آسیا (2035-2025م) | ||
| علوم سیاسی | ||
| دوره 28، شماره 2 - شماره پیاپی 110، تیر 1404، صفحه 182-159 اصل مقاله (2.32 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2025.71350.2963 | ||
| نویسندگان | ||
| صباح جابر* 1؛ حمید رضا سعیدی نژاد2؛ شهرام فتاحی3 | ||
| 1گروه علوم سیاسی (گرایش مسائل ایران)، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران. | ||
| 2گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 20 اسفند 1403، تاریخ بازنگری: 22 مرداد 1404، تاریخ پذیرش: 10 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| هدف از طرح پژوهش حاضر شناسایی وضعیت و جایگاه محیطی دو کشور ایران و عراق در محیط نظام امنیت منطقه‌ای غرب آسیا در دهه آینده است. اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر نیز در آن است که نظریه‌پردازان و تحلیل‌گران در حوزۀ آینده‌پژوهی و سیاست خارجی، آیندۀ محیط امنیتی نظام منطقه‌ای غرب آسیا و جایگاه محیطی دو کشور ایران و عراق را بیشتر و بهتر شناخته و با عمل به پژوهش‌های صورت‌گرفته، برنامه‌ای جامع و مدون ترسیم کنند. پژوهش حاضر با نگاهی آینده‌پژوهانه، از نوع آینده‌پژوهی کاربردی، با روش سناریونویسی، به شیوۀ کیفی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی تدوین و طراحی‌شده است. سؤال پژوهش حاضر این است که جایگاه وضعیت محیط دفاعی- امنیتی دو کشور ایران و عراق در محیط منطقه‌ای غرب آسیا در دهۀ پیش رو به کدام سمت‌وسویی خواهد کشید؟ به نظر می‌رسد جایگاه محیطی دو کشور ایران و عراق در نظام منطقه‌ای غرب آسیا در دهۀ پیش رو متفاوت از هم خواهد بود؛ زیرا راهبرد و اهداف طراحی‌شدۀ دو کشور در محیط منطقه‌ای متفاوت و متضاد است. در این پژوهش به شیوۀ سناریونویسی(سناریوسازی) شوارتز و با اعمال تغییراتی، وضعیت محیطی (دفاعی- امنیتی) دو کشور ایران و عراق را در دهۀ پیش روی مورد تحلیل قراردادیم و به نتایج زیردست یافتیم. با توجه به منافع، پیشران‌ها و مؤلفه‌های تأثیرگذار جمهوری اسلامی ایران در محیط امنیت منطقه‌ای غرب آسیا در دهۀ پیش روی، به دو عدم قطعیت می‌رسیم : 1. دوگانگی و ضعف دولت مرکزی (تجزیه، فشار و تحریم)؛ 2. یکپارچگی دولت مرکزی (همسویی دیپلماسی و میدان). سناریوهای طراحی‌شده نیز با استفاده از دو عدم قطعیت، اول سناریوی تجزیه و سرنگونی بود؛ سناریوی دوم رسیدن به قدرت و هژمون منطقه‌ای. در مورد عراق نیز با توجه به مؤلفه‌ها و پیشران‌های مؤثر دو عدم قطعیت طراحی شد. 1. اقتدار دولت مرکزی (یکپارچگی)؛ 2. ضعف و ازهم‌گسیختگی دولت مرکزی (منازعات قومی و...). سناریوهای طراحی‌شده نیز با استفاده از عدم قطعیت‌های موجود، سناریو تجزیه، سناریو فدرالیسم و سناریو عراق منسجم بودند. نتایج و یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که ترتیبات محیط دفاعی- امنیتی در دهۀ پیش روی در منطقۀ غرب آسیا از چهار الگوی «ثبات هژمونیک»، «مشارکتی» و «موازنه قدرت»، هژمون منطقه‌ای پیروی می‌کند. ایران با توجه به منافع، مؤلفه‌ها و جایگاهی که در منطقه دارد، هدف غایی خود را با طراحی راهبردهای متفاوت، حذف رقیبان منطقه‌ای و بین‌المللی، رسیدن به هژمون منطقه‌ای (سناریوی دوم) را طراحی کرده است. عراق هم با توجه منافع، مؤلفه‌های موجود و جایگاه خود، درپی الگوی مشارکتی و تا حدودی توازن قدرت از طریق سناریوی عراق منسجم و فدرالیسم است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آینده‌پژوهی؛ سناریوسازی؛ امنیت نظام منطقه‌ای؛ موازنه قدرت؛ هژمون منطقه‌ای | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Futures Studies on the Situational (Security-Defense) Status of Iran and Iraq in the West Asian Regional Security System (2025–2035) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sabah Jaber1؛ Hamid Reza Aaeedynezhad2؛ Shahram Fatahi3 | ||
| 1Political Science (Iranian Politics), Ker.C., Islamic Azad University, Kermanshah, Iran | ||
| 2Department of Political Science and International Relations, Ker.C., Islamic Azad University, Kermanshah, Iran | ||
| 3Department of Political Science and International Relations, Ker.C., Islamic Azad University, Kermanshah, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The purpose of this study is to identify the situational status and positioning of Iran and Iraq within the West Asian regional security system over the coming decade. The significance and necessity of this research lie in enabling futures studies theorists and foreign policy analysts to gain a deeper, more nuanced understanding of the future security landscape in West Asia—and the specific roles of Iran and Iraq therein. Armed with these insights, they can develop comprehensive, structured strategies grounded in evidence-based foresight. This research adopts an applied futures studies approach, employing scenario planning as its method. It is qualitative in nature and follows a descriptive-analytical framework. The central question is: In what direction will the defense-security positioning of Iran and Iraq evolve within the West Asian regional situation over the next decade? It appears that the situational positioning of Iran and Iraq in the West Asian regional system will diverge significantly over the coming decade. This stems from their contrasting strategies and objectives within the regional arena. Using an adapted version of Peter Schwartz’s scenario planning methodology, we analyzed the defense-security situation of both countries over the next decade. Our analysis yielded the following key findings. For Iran, two critical uncertainties emerge based on its interests, drivers, and influential factors in the regional security situation: (1) Central government duality and weakness (fragmentation, pressure, and sanctions); (2) Central government cohesion (alignment between diplomacy and the battlefield). These uncertainties generate two scenarios: (i) Fragmentation and collapse and (ii) attaining regional power and hegemony. For Iraq, two uncertainties were identified based on its influential components and drivers: (1) Central government authority (unity); (2) Central government weakness and disintegration (ethnic conflicts, etc.). The resulting scenarios are (i) Fragmentation; (ii) Federalism; (iii) Cohesive Iraq. The findings indicate that defense-security arrangements in West Asia over the next decade will follow four patterns: hegemonic stability, participatory governance, balance of power, and regional hegemony. Iran, leveraging its interests, capabilities, and regional standing, pursues its ultimate goal—eliminating regional and international rivals and achieving regional hegemony (Scenario 2)—through various strategies. Iraq, in contrast, seeks a participatory model and, to a lesser extent, balance of power, primarily through the Cohesive Iraq and Federalism scenarios. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Future studies, scenario planning, security of regional system, balance of power, regional hegemony | ||
| مراجع | ||
|
احمدیان، م. (1403). هم‌افزایی کاربردی بازی جنگ و آینده‌پژوهی. آینده‌پژوهی دفاعی، 3(5)، صص. 181-205.
اسدی، ع.؛ راستگو، م.ز. (1398). آیندۀ نظام سیاسی عراق، پیشران‌ها و سناریوهای پیش‌رو. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 8(2)، صص. 149-170.
ایجابی، ا. و کولیوند، خ. و متقی، ح. (1402). تحلیل لایه‌لایه‌ای علل جنگ‌های آینده غرب آسیا. سیاست دفاعی، 32 (125)، صص. 195-159. ترزم پور، م. (1403). آینده‌پژوهی روابط ایران و عربستان تا سال 2028م. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 6(20)، صص. 77-110.
خزلی، ا.؛ شاه‌محمدی، م. (1403). سناریوهای آینده نظم امنیتی منطقۀ غرب آسیا در افق 1405. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 6(19)، صص. 55-86.
الرواشدی، ع. (2012). العرب السنة فی العراق؛ تاریخهم- واقعهم- مستقبلهم. الریاض: مکتب مجلة البیان.
الزبیدی، ح. ل.؛ العبادی، ن. م.؛ السعدون، ع. ل. (1394). عراق در جستجوی آینده. ع. شمس (مترجم). تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
سلیمی، ج. (1400). نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای در مهار بحران‌های امنیتی. محیط راهبردی، 5(14)، صص. 141-174.
سیرکی، گ. ک. (1403). نقش انرژی در همگرایی و امنیت منطقه غرب آسیا، با تأکید بر الگوی دوستی و دشمنی ایران و عراق در حوزۀ انرژی. غرب آسیا، 2(1).
علی‌یاری، ح.؛ رنجبر، م.ر. (1403). راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در مجموعۀ امنیتی خاورمیانه با تأکید بر قدرت هوشمند (مطالعۀ موردی بحران عراق و سوریه)، بحران‌پژوهی جهان اسلام، 3(34)، صص. 1-21.
غفاری هشجین، ز.؛ نیکونهاد، ا. (1401). سناریوهای نظم منطقه‌ای خاورمیانه تا سال 2030م. با تأکید برکنشگری ایران و عربستان. مطالعات روابط بین‌الملل، 15(1)، صص. 141-109.
فرهادی، ف.؛ متقی، ا. (1403). عربستان سعودی و معمای ایران؛ سناریوی محتمل در افق 2030. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 13(50)، صص. 213-258.
کریمی‌پور، د.؛ رائیجی، س. (1402). ایران و منطقۀ غرب آسیا؛ سناریوهای آینده، بازار فراورده‌های نفتی. آینده‌پژوهی راهبردی، 2(8)، صص. 29-60.
گالبرایت، پ. (1392). پایان عراق؛ چگونه بی‌کفایتی آمریکا جنگ نافرجامی را رقم زد؟ م. ز.، راستگو و ف. اردیزی (مترجم). تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
محمدی، ش.؛ جعفری پابندی، س. ف.؛ خوش‌خطی، م. (1402). ترتیبات امنیتی غرب آسیا و تأثیر آن بر امنیت ایران از منظر مکتب کپنهاگ. سیاست متعالیه، 11(43)، صص. 339-356.
موسوی، س.م.؛ قاسمی، ف. (1403). جنگ‌های شبکه‌ای و بازدارندگی؛ مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 13(5)، صص. 175-214.
میر‌حسینی، ف.؛ عیوضی، م.ر. (1398). سناریوهای آیندۀ جایگاه ژئوپلیتیک ایران در نظام قدرت منطقه‌ای غرب آسیا در افق 1410. مطالعات راهبردی بسیج. 22(83)، صص. 143-169.
میرزایی کهق، ع. (1402). تحلیل توسعۀ جهانی فناوری‌های مرتبط با ریز پرنده‌ها در یک دهۀ آتی. آینده‌پژوهی دفاعی، 8(28)، صص. 33-55.
نورمحمدی، م.؛ دمیرچی، ع. (1403). عمل‌گرایی در سیاست خارجی عراق (2023-2005م.)؛ ویژگی‌ها و پیامدها. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 13(3)، صص. 45-73. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 129 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 26 |
||