آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,565 |
| تعداد مقالات | 36,362 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,578,267 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,534,948 |
روابط اجتماعی مبتنی بر ولایت در قرآن کریم | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 9، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 343-327 اصل مقاله (2.96 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/scs.2025.69089.1321 | ||
| نویسنده | ||
| صادق گلستانی* | ||
| تاریخ دریافت: 26 اردیبهشت 1403، تاریخ بازنگری: 01 آذر 1404، تاریخ پذیرش: 25 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| هدف این پژوهش، تبیین قلمرو و الزامات مقوله «ولایت -بهمثابه یکی از عناصر بنیادین روابط اجتماعی در جامعه اسلامی- از منظر قرآن کریم است. در فرهنگ قرآنی، روابط اجتماعی مبتنی بر ولایت در دو سطح درونگروهی و برونگروهی تعیّن مییابد. سطح درونگروهی، به عمیقترین و جامعترین نوع ارتباط میان مؤمنان اشاره دارد، در حالی که بعد برونگروهی، فاصله گرفتن از سایر عناصر متضاد یا مخدوشکننده این روابط را نشان میدهد. این پژوهش با رویکرد تفسیر موضوعی و با روش تفسیر قرآن به قرآن انجام شده و حول محور پرسش اصلی زیر سازمان یافته است: ولایت در منظومه معرفتی قرآن کریم در دو سطح درون گروهی و برون گروهی چگونه صورتبندی میشود و چه دلالتهای اجتماعی درپی دارد؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که ولایت اجتماعی مؤمنان نسبت به یکدیگر را میتوان از نیازهای بنیادین جامعه اسلامی دانست. بهگونهای که این ولایت، قوام و پایداری جامعه اسلامی را تضمین میکند و دستیابی به اهداف این جامعه را در سایه آن ممکن میسازد. در مقابل، قرآن کریم بهصورت صریح و با لحنی بسیار شدید از پذیرش ولایت کفار پرهیز میدهد؛ شدتی که درباره کمتر گناهی تکرار شده است. این هشدار وحیانی از دو جهت قابل بررسی است: اول، نگرش ذاتی کفار نسبت به مؤمنان، که علیرغم ظاهر دوستی و همدلی، در باطن دارای کینههای عمیق بوده و نسبت به پیشرفت جامعه اسلامی، حسادت میورزند. دوم، پیامدهای فاجعهبار و جبرانناپذیر ناشی از پذیرش ولایت کفار در جامعه اسلامی است؛ زیرا این ولایت، نهتنها روحیههای پذیرفتگان را دگرگون میکند، بلکه آنها را بهسوی پذیرش خلق و خویی سوق میدهد که با ارزشهای جامعه کفر همخوانی دارد. در واقع، چنین رابطهای زمینهساز شکلگیری گروههای نفاق در درون جامعه اسلامی است. گروههایی که عمق و گستره زیانهای آنها برای جامعه اسلامی بیمانند است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ولایت؛ روابط اجتماعی؛ جامعه ایمانی؛ رابطه محبتآمیز؛ کفار | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Social Relations Based on Wilayah in the Holy Qur’an | ||
| چکیده [English] | ||
| The purpose of this study is to explain the scope and requirements of the concept of Wilayah—as one of the fundamental elements of social relations in an Islamic society—from the perspective of the Holy Qur’an. In Qur’anic culture, social relations grounded in Wilayah manifest on two levels: intra-group and inter-group. The intra-group level refers to the deepest and most comprehensive form of connection among believers, while the inter-group dimension indicates distancing from elements that contradict or undermine these relations. This research, conducted using a thematic-exegetical approach and the interpretation of the Qur’an by the Qur’an method, is organized around the following central question: How is Wilayah conceptualized within the epistemological system of the Holy Qur’an at both intra-group and inter-group levels, and what are its social implications? The findings indicate that social Wilayah among believers is one of the fundamental needs of the Islamic community, ensuring its stability and persistence while enabling the realization of its goals under its protective framework. Conversely, the Qur’an explicitly and strongly prohibits the acceptance of Wilayah of the disbelievers—an intensity rarely found regarding other sins. This divine warning can be examined from two perspectives: first, the inherent attitude of disbelievers toward believers, which, despite outward expressions of friendship and sympathy, conceals deep hostility and jealousy toward the progress of the Islamic community; and second, the catastrophic and irreparable consequences of accepting the Wilayah of disbelievers within the Islamic society, as such acceptance transforms the inner disposition of those who adopt it, inclining them toward moral and behavioral traits consistent with the values of disbelief. Indeed, such relations pave the way for the formation of hypocritical groups within the Islamic community, whose depth and scope of harm are unparalleled. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Wilayah, Social Relations, Community Of Faith, Affectionate Relations, Disbelievers | ||
| مراجع | ||
|
ابن بابویه، محمد بن على (1385). علل الشرائع. قم: کتابفروشى داورى، ج1.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق). تحفالعقول. محقق/ مصحح: علىاکبر غفارى. قم: جامعه مدرسین.
ابوالفتوح رازى، حسین بن على (1408ق). روضالجنان و روحالجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى، آستان قدس رضوى، ج9.
ازهری، لابیمنصور محمدبن احمد (1421ق). تهذیب اللغه. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج15.
ثقفى، ابراهیم بن محمد (1395ق). الغارات. محقق و مصحح: جلالالدین محدث. تهران: انجمن آثار ملى.
جعفرى، یعقوب (1376). تفسیر کوثر. قم: موسسه انتشارات هجرت، ج2.
جوادی آملی، عبدالله (1375). ولایت در قرآن. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
جوادی آملی، عبدالله (1391). تسنیم. قم: اسراء، ج34، 39، 23.
جوهری، اسماعیل بن حماد ( 1407ق). صحاح العربیه. تحقیق احمد عبدالغفور. بیروت: دارالعلم للملایین، ج6.
خامنهای، سید علی (1386). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
راغب اصفهانی، محمد ( 1416ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
زمخشرى، محمود بن عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ج1.
طباطبایی، سید محمدحسین (1425ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ج2-6، 9، 11، 14-15، 18-19.
طبرانى، سلیمان بن احمد (2008م). التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. اردن: دار الکتاب الثقافی، ج2-4.
طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، ج1-3، 9، 5-6.
طبرسى، فضل بن حسن (1412ق). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ج1-2.
طبرى، محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة، ج10، 28.
طریحی، فخرالدین (1362). مجمع البحرین. تحقیق احمد الحسینی. تهران: مرتضوی، ج1.
طوسى، محمد بن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج5، 9.
طیب، عبدالحسین (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام، ج4، 6.
فضلالله، محمدحسین (1419ق). من وحى القرآن. بیروت: دار الملاک، ج6.
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. محقق: حسین درگاهى. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات، ج 3.
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ج4.
مغنیه، محمدجواد (1424ق). التفسیر الکاشف. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج2.
مغنیه، محمدجواد (1424ق). التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الإسلامی، ج2.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج3-4.
نحاس، احمد بن محمد (1421ق). اعراب القرآن. لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ج1.
نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ج8.
نهاوندى، محمد (1386). نفحات الرحمن فى تفسیر القرآن. قم: موسسة البعثة، مرکز الطباعة و النشر، ج6. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 22 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 32 |
||