آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,576 |
| تعداد مقالات | 36,643 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,930,667 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,700,022 |
کارکردهای مهدویتگرایی و معنویتگرایی با رویکرد تطبیقی | ||
| جامعه مهدوی | ||
| دوره 6، شماره 1 (پیاپی 11)، شهریور 1404، صفحه 104-129 اصل مقاله (1.24 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jm.2025.72259.1110 | ||
| نویسنده | ||
| حسین الهی نژاد* | ||
| استاد،گروه پژوهشی آیندهپژوهی دین و دینداری، پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 05 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 05 آذر 1404 | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله، مهدویتگرایی با رویکردی شیعی، و معنویتگرایی با عنوانهایی مانند عرفانهای نوظهور، عرفانهای بدلی، جنبشهای نوپدید دینی، عرفانهای کاذب، با رویکردی تطبیقی مورد بحث و گفتوگو قرار میگیرد. ازآنجاکه در رویکرد تطبیقی همیشه از اشتراکات و افتراقات بحث میشود، مهدویتپژوهی و معنویتگرایی در نگرش کارکردی دارای اشتراکات و افتراقاتی هستند. اشتراکهای کارکردی نظیر پاسخگویی به گرایشات باطنی و درونی مردم، مرجعیت و ملجئیت در مشکلات روحی و روانی مردم؛ اما افتراقات کارکردی میان مهدویت و معنویتگرایی در تفاوتهای اومانیستی و خدامحوری، سکولاریستی و دینمحوری، خرافهستیزی و خرافهگرایی، عقلگرایی و عقلستیزی، و ... نمایان میشود. با توجه به رشد بیرویۀ معنویتگرایی در دوران معاصر، و هجوم بیش از حد نگرشهای الحادی و فرهنگهای سکولار (با مبانی لیبرالیسمی و اومانیسمی) که خود را با تابلوی معنویتگرایی به کشورهای شرقی و اسلامی تحمیل میکنند، ضرورت تحقیق در این حوزه آشکار میشود. با اذعان به تعارضها و تمایزهای اصولی، خاستگاهی و مبنایی معنویتگرایی با اسلام و تعالیم اسلامی، این نوشتار افزون بر شناسایی نحلههای گوناگون معنویتگرایی، به مقایسه و تطبیق آن با مهدویتپژوهی میپردازد. بر این اساس، دادهها به شیوۀ کتابخانهای و اسنادی گردآوری، و سپس با روشهای توصیفی، تطبیقی و تحلیلی پردازش شدهاند تا وجوه اشتراکی و افتراقی میان دو مقولۀ مهدویتپژوهی و معنویتگرایی روشن شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| معنویتگرایی؛ مهدویتگرایی؛ مهدویت؛ معنویت؛ رویکرد تطبیقی؛ رویکرد کارکردی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Functions of Mahdism and Spiritualism: A Comparative Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Elahinejad | ||
| Professor, Department for Futurology of Religion and Religiosity, Research Center for Mahdism and Future Studies, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This article discusses Mahdism from a Shia perspective and Spiritualism under labels such as new mysticism, pseudo-mysticism, emerging religious movements, false mysticism, using a comparative approach. Since comparative studies often focus on similarities and differences, the functional analysis of Mahdism and Spiritualism reveals both points of convergence and divergence. Functional similarities include addressing people’s inner and spiritual tendencies and providing guidance and refuge in psychological and spiritual challenges. Functional differences, however, emerge in areas such as humanism versus God-centeredness, secularism versus religiosity, anti-superstition versus superstition, rationalism versus irrationalism, and others. Given the unchecked growth of Spiritualism in the contemporary era and the overwhelming influence of atheistic and secular ideologies (rooted in liberalism and humanism) imposing themselves under the guise of Spiritualism in Eastern and Islamic countries, the need for research in this field becomes evident. By acknowledging the fundamental divergences and distinctions, as well as the Islamic roots and foundations of Spiritualism, this article not only identifies various strands of Spiritualism but also compares and contrasts them with Mahdism studies. Data were collected through library and documentary research and analyzed using descriptive, comparative, and analytical methods to clarify the points of convergence and divergence between Mahdism studies and Spiritualism. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Spiritualism, Mahdism, Mahdist thought, spirituality, comparative approach, functional approach | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
آذربایجانی، مسعود. (۱۳۹۸). مجموعه مصاحبههای همایش معنویتهای نوظهور (به کوشش احمد شاکرنژاد و هادی وکیلی؛ محمد. باقر انصاری، ویراستار). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اهرپور، هوشنگ. (۱۳۸۰). دندان ببر. تهران: نگارستان کتاب.
الهینژاد، حسین. (۱۳۹۴). درآمدی بر فلسفۀ مهدویتپژوهی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
الهینژاد، حسین. (۱۳۹۵). مهدویتپژوهی (مسئلهشناسی، معرفتشناسی و مبانیشناسی). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
الهینژاد، حسین. (۱۴۰۱). مهدویتپژوهی؛ تطورات و آسیبها. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
پارتریج، کریستوفر. (۱۳۹۱). سیری در ادیان جهان (مترجم: عبدالعلی براتی). تهران: ققنوس.
تقیپور، خدیجه. (۱۳۸۰). شهامت. تهران: انتشارات فردوسی.
توئیچل، پال. (۱۳۷۹). سرزمینهای دور (مترجم: هوشنگ اهرپور). تهران: نگارستان کتاب.
خراسانی، شرفالدین. (۱۳۷۵). جهان و انسان در فلسفه (ج۱). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
خمینی، روحالله. (۱۳۷۱). چهل حدیث. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
رازی، مرتضی. (۱۳۶۴). تبصره العوام (مترجم: عباس اقبال). تهران: نشر اساطیر. راوندی، قطبالدین. (۱۴۰۹ق). خرائج و جرائح (ج2). قم: مؤسسۀ الامام المهدی#. شاکرنژاد، احمد. (۱۳۹۷). معنویتگرایی جدید. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شاکرنژاد، احمد؛ وکیلی، هادی. (۱۳۹۸). معنویتهای نوظهور. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شریفیدوست، حمزه. (۱۳۹۱). کاوشی در معنویتهای نوظهور. قم: صهبای یقین.
شریفیدوست، حمزه. (۱۳۹۲). عرفانهای کاذب. قم: دفتر نشر معارف.
صانعپور، مریم. (۱۳۷۸). مبانی معرفتی امانیسم. قبسات (۱۲)، صص ۱۰۰‑۱۱۵. صدر، سیدالدین. (۱۳۸۶). المهدی. قم: دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم.
صدرالمتالهین، محمد. (۱۳۷۱). عرفان و عرفاننمایان (مترجم: علیاصغر بیدارفر). تهران: نشر الزهراء.
صدوق، محمد بن علی. (۱۳۹۵ق). کمالالدین و تمام النعمه (ج1 و 2). تهران: اسلامیه.
طبرسی، احمد بن علی. (۱۴۰۳ق). الاحتجاج (ج2). مشهد: نشر مرتضی.
طبسی، نجمالدین. (۱۳۹۰). تأملی نو در نشانههای ظهور. قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی#.
عیاشی، محمد بن مسعود. (۱۳۸۰ق). تفسیر العیاشی (ج2). تهران: المکتبۀ العلمیۀ الاسلامیۀ.
قلیپور، محمد. (۱۳۹۲). عرفانهای نوظهور. مشهد: انتشارات شاملو.
قمی، علی بن ابراهیم. (۱۴۰۴ق). تفسیر القمی (ج1، چاپ سوم). قم: دارالکتاب.
کوفی، فرات بن ابراهیم. (۱۴۱۰ق). تفسیر فرات الکوفی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کوئلیو، پائولو. (۱۳۷۹). اعترافات یک سالک (مترجم: دلآرا قهرمان). تهران: انتشارات بهجت.
مجلسی، محمدباقر. (بیتا). بحارالأنوار (ج52، 99). تهران: اسلامیه.
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۹۰). در جستجوی عرفان اسلامی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
مطهری، مرتضی. (۱۳۶۳). مجموعه آثار (ج1). قم: صدرا.
مظاهری سیف، حمیدرضا. (۱۳۸۷). جریانشناسی انتقادی عرفانهای نوظهور. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۳ق). الارشاد (ج2). قم: کنگرۀ شیخ مفید.
ملکیان، مصطفی. (۱۳۸۱). راهی به رهایی. تهران: نشر نگاه معاصر.
نعمانی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۹۷ق). الغیبه. تهران: نشر صدوق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 31 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 34 |
||