آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,564 |
| تعداد مقالات | 36,364 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,525,088 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,513,500 |
بازنمایی سلطانمسعود به مثابه شاهآرمانی؛الگوی ایرانشهری تاریخ بیهقی در مشروعیت بخشی به حکومت غزنویان | ||
| تاریخ اسلام | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2025.72710.2459 | ||
| نویسنده | ||
| شهناز حجتی نجف ابادی* | ||
| گروه ایرانشناسی و تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد،ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 09 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 22 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 11 آذر 1404 | ||
| چکیده | ||
| ترکان غزنوی با بهره برداری از مناسبات درون جامعه ای سامانیان به قدرت رسیدند و بدین ترتیب دور جدیدی از حاکمیت عناصر بیگانه(ترک تبار) بر ایران آغاز شد. هر چند که غزنویان با منظومه فرهنگ سیاسی ایران یا اندیشه سیاسی ایران باستان ناآشنا بودند و تصوری از حاکمیت مشروع یا مولفه های مشروعیت زای حکومت، مطابق سیاست ایرانشهری نداشتند اما واکنش نخبگان اداری-ایرانی که در خدمت این خاندان بودند در برابر این انتقال قدرت از یک خاندان ایرانی(سامانیان) به یک خاندان ترک تبار( غزنویان) قابل ردیابی است. یکی از مهم ترین ابزارهای تولید و توجیه مشروعیت، تاریخ نگاری بوده، مورخان با شناختی که از فرهنگ جامعه و نیازها و چالش های پیش روی حکومت ها داشتند ازین ابزار در راستای ایجاد و تثبیت مشروعیت حکومت ها استفاده می نمودند. بیهقی به عنوان دبیرمورخی در خدمت سلسله جدید، با نگارش تاریخ خویش سعی دارد تا با اختصاص الزامات و صفات شهریارآرمانی-ایرانی به سلطان مسعود، وی را در جایگاه شاهآرمانی ایرانی بنشاند یا بگنجاند و از یکسودر منازعات درون خاندانی غزتوی( منازعات جانشینی بعد از مرگ سلطان محمود غزنوی) و از سویی دیگر برای مخاطب ایرانی(جهت پذیرش یک حکومت ترک تبار یا غیر ایرانی)، سلطنت مسعود را مشروع و موجه جلوه دهد. هدف این پژوهش،گزارش تاریخی از سیمای مسعود و عملکرد وی نیست بلکه چگونگی بازتاب شخصیت وی در متن تاریخی بیهقی و شناسایی معنا و هدفیست که از شیوه ی خاص انعکاس شخصیت سلطانمسعود به عنوان شاهآرمانی در این متن حاصل میشود. بر این مبنا سوال این پژوهش پیرامون چگونگی بازتاب سیما، شخصیت و عملکرد سلطانمسعود غزنوی در تاریخ نگاری بیهقی است. این مقاله با روش مطالعات تاریخی و با بکارگیری رویکرد توصیفی و تحلیلی نشان میدهدکه بیهقی به عنوان یک دبیر مورخ در خدمت خاندان حکومت گر غزنوی، نگاه ویژه ای به برساخت شاهی آرمانی- ایرانی با بهره گیری از الگوی اندیشۀ ایرانشهری داشتهاست. توجیهات و استدلالات بیهقی در نداشتن نسب و تبار شاهانه سلطان مسعود غزنوی، ارائه شواهد و داده ها هم در حالت شکلی و فرمی و هم در حالت محتوایی و مفهومی در راستای فرهمند نمایاندن وی و انتصاب برخی صفات جسمی با عنوان پرورش تن مانند تیراندازی، سوارکاری، نیزه پرانی و برخی صفات فکری مانند دانش دوستی و دانش اندوزی، داشتن مهارت در دبیری، سخنرانی و آگاهی از فنون و آیین های کشورداری و برخی صفات اخلاقی همچون دادگری، جوانمردی و وفاداری به پیمان و بخشندگی و مردمی، به سلطان مسعود همه در راستای پردازش سیما و شخصیت وی در جایگاه شاهآرمانی ایرانی و با هدف مشروعیت زایی برای او بودهاست. یافته های تحقیق نشان می دهد بیهقی با آگاهیهای که از محتوای منابع پهلوی و تواریخ اسلامی و حتی شاهنامه فردوسی پیرامون سیاست ایرانشهری دارد، تلاش آگاهانه می نماید تا سیمایی از سلطان مسعود غزنوی ترسیم و به مخاطبان ارائه نماید که کاملاً ًبرگرفته از قالب و الگوی شاهآرمانی در اندیشه ایرانشهری است. کاربست این الگوی ایرانشهری در تاریخ بیهقی، چهار سده بعد از فروپاشی حکومت ساسانیان، نشان از تداوم هویت اندیشه ایرانی و کارکردآن در دوران خلافت عباسی و حکومتهای ترک تبار در جامعه ایران قرن پنجم ه.ق دارد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تاریخ بیهقی؛ سلطانمسعود؛ حکومت غزنوی؛ اندیشه ایرانشهری؛ شاهآرمانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Representation of Sultan Masoud as an Ideal King; The Iranshahri Model of Baihaqi's History in Legitimizing the Ghaznavid Rule. | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shahnaz Hojati Najafabadi | ||
| Department of iranology & history,Meynod University,Meybod,Meybod, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The Ghaznavid Turks came to power by exploiting the relationships within the Samanid society, and thus a new era of foreign (Turkic) rule over Iran began. Although the Ghaznavids were unfamiliar with the political culture of Iran or the political thought of ancient Iran and had no idea of legitimate rule or the legitimizing components of government according to Iranshahri policy, the reaction of the Iranian administrative elites who served this dynasty to this transfer of power from an Iranian dynasty (the Samanids) to a Turkic dynasty (the Ghaznavids) can be traced. One of the most important tools for producing and justifying legitimacy was historiography, and historians, with their knowledge of the culture of society and the needs and challenges facing governments, used this tool to create and consolidate the legitimacy of governments. As a historian-secretary in the service of the new dynasty, Bayhaqi, by writing his history, tries to place or include Sultan Masoud in the position of an ideal Iranian king by assigning the requirements and attributes of an ideal Iranian king to him, and to make Masoud's reign legitimate and justified, on the one hand, due to conflicts within the Ghaznavid dynasty (successorship conflicts after the death of Sultan Mahmud of Ghaznavi) and on the other hand for the Iranian audience (in order to accept a Turkish or non-Iranian government). The purpose of this research is not a historical account of Masoud's appearance and performance, but rather how his personality is reflected in Bayhaqi's historical text and to identify the meaning and purpose that results from the specific way in which Sultan Masoud's personality is reflected as an ideal king in this text. Based on this, the question of this research is about how the appearance, personality, and performance of Sultan Masoud of Ghaznavi are reflected in Bayhaqi's historiography. This article, using the method of historical studies and using a descriptive and analytical approach, shows that Bayhaqi, as a historian secretary in the service of the Ghaznavid ruling family, had a special view of the construction of an ideal-Iranian monarchy using the model of Iranshahri thought. Bayhaqi's justifications and arguments for Sultan Masoud of Ghaznavi's lack of royal lineage, presenting evidence and data both in a formal and content-based manner in order to present him as a nobleman, and assigning some physical traits under the title of body development such as archery, horsemanship, and spear throwing, and some intellectual traits such as knowledge, friendship, and knowledge-gathering, having skills in writing, speaking, and awareness of the techniques and rituals of statecraft, and some moral traits such as justice, chivalry, and loyalty to the treaty, generosity, and people-orientedness to Sultan Masoud, were all in line with the processing of his image and personality in the position of an ideal Iranian monarch and with the aim of legitimizing him. The findings of the research show that Bayhaqi, with his knowledge of the content of Pahlavi sources and Islamic chronicles, and even Ferdowsi's Shahnameh regarding Iranshahri politics, makes a conscious effort to draw and present to the audience a portrait of Sultan Masoud Ghaznavi that is completely taken from the template and model of the ideal king in Iranshahri thought. The application of this Iranshahri model in Bayhaqi's history, four centuries after the collapse of the Sasanian government, indicates the continuity of the identity of Iranian thought and its function during the Abbasid Caliphate and the Turkic governments in Iranian society in the fifth century AH. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| History of Bayhaqi, Sultan Masoud, Ghaznavid government, Iranshahri thought, Shah ideal | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5 |
||