1گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2دانشیار گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 12 اردیبهشت 1404،
تاریخ بازنگری: 10 تیر 1404،
تاریخ پذیرش: 10 مرداد 1404
چکیده
پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی اخلاق حرفهای حسابداری مبتنی بر آراء خواجه نصیرالدین طوسی انجام شده است. اصول اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی که در آثار مختلف خود بهویژه در زمینه عدالت، صداقت، امانتداری و مسئولیتپذیری تأکید کرده، مبنای این پژوهش قرار گرفت و به تحلیل این اصول و ارتباط آنها با حرفه حسابداری پرداخته شد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. بدین منظور نشریات منتشره در سه گروه فلسفه و کلام- علوم تربیتی و اخلاق از ابتدای انتشار تا پایان سال 1402 بررسی شد و در نهایت پساز بررسی 263 مقاله، از یافتههای 9 مقاله مرتبط با دیدگاههای اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی جهت ارائه الگوی اخلاق حرفهای حسابداری مبتنی بر دیدگاه وی استفاده شده است. تحلیلها نشان داد که اصول اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی شامل چهار اصل کلیدی است. الگوی سهسطحی اخلاق حرفهای حسابداری از نظریات وی عبارت است از: سطح مبانی فلسفی، سطح اصول اخلاقی و سطح احکام و راهبردها. نتایج اخلاقی این الگو شامل افزایش اعتماد عمومی، کاهش تخلفات مالی و بحرانهای مالی و توسعه مسئولیت اجتماعی در حسابداری است و پیادهسازی این الگو میتواند به بهبود رفتارهای اخلاقی حسابداران و ارتقاء و اعتماد در حرفه حسابداری منجر شود.
The professional ethics model of accounting derived from the views of Khajeh Nasir al-Din Tusi
نویسندگان [English]
yaser sadeghi1؛ Mojgan Safa1؛ Reza Gholami Jamkarani2؛ seyyed abbas Borhani1
1Department of Accounting, Qo.C., Islamic Azad University, Qom, Iran.
2Department of Accounting, Qo.C., Islamic Azad University, Qom, Iran.
چکیده [English]
The present study was conducted with the aim of designing a model of professional accounting ethics based on the views of Khajeh Nasir al-Din Tusi. The ethical principles of Khajeh Nasir al-Din Tusi, which he emphasized in his various works, especially in the fields of justice, honesty, trustworthiness and responsibility, were the basis of this study, and these principles and their relationship with the accounting profession were analyzed. This study was conducted using the content analysis method. For this purpose, publications published in three groups: Philosophy and Theology - Educational Sciences and Ethics from the beginning of publication to the end of 1402 were reviewed, and finally, after reviewing 263 articles, the findings of 9 articles related to the ethical views of Khajeh Nasir al-Din Tusi were used to present a model of professional accounting ethics based on his views. The analyses showed that Khajeh Nasir al-Din Tusi's ethical principles include four key principles. The three-level model of professional accounting ethics from his theories is: the level of philosophical foundations, the level of ethical principles, and the level of rulings and strategies. The ethical results of this model include increasing public trust, reducing financial irregularities and financial crises, and developing social responsibility in accounting, and the implementation of this model can lead to improving the ethical behavior of accountants and promoting and trust in the accounting profession.
کلیدواژهها [English]
Professional ethics, accounting, Khajeh Nasir, justice, honesty
مراجع
منابع
قرآن کریم.
آقایی، محمدعلی و رضا حصارزاده (۱۳۹۱)، «الگوسازی مفهومی اخلاق در حسابداری و پیمایش دیدگاه حسابداران»، اخلاق در علوم و فناوری، سال 7، ش۳، ص۵۲-۶۱.
ابدالی لرکی، حدیث (1395)، «جایگاه اخلاق در حسابداری و حسابرسی»، کنفرانس بینالمللی ایدههای نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دوره 1، ص1-25.
ارسطو (۱۳۸۶)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه و شرح مجتبی مینوی، تهران: خوارزمی.
اعظمی، حسین (۱۳۸۳)، خواجه نصیرالدین طوسی، زندگی و اندیشه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بنتام، جرمی (۱۳۸۹)، مقدمهای بر اصول اخلاق و قانونگذاری، ترجمۀ علیاکبر صالحی، تهران: نشر دانشگاهی.
تفکری، محمدرضا (۱۳۹۶)، اخلاق حرفهای و افشاگری، تهران: نگاه دانش.
جفری، سر و مک کورد (1381)، «تنوع و کثرت واقعگرایی اخلاقی»، ترجمۀ سید علیاکبر حسینی، معرفت، سال 11، ش61، ص57-70.
دادگر، یدالله (1385)، «اخلاق بازرگانی (و کسبوکار) از منظر اقتصاد و اقتصاد اسلامی»، پژوهشنامۀ بازرگانی، ش38، ص78-120.
داروال، استیون، آلن گیبارد و پیتر ریلتن (1381)، نگاهی به فلسفۀ اخلاق در سدۀ بیستم، ترجمۀ مصطفی ملکیان، تبریز: نشر سهروردی.
راولز، جان (۱۳۷۳)، نظریۀ عدالت، ترجمۀ علیاکبر فرهنگی، تهران: نشر نی.
روسو، ژانژاک (۱۳۷۸)، قرارداد اجتماعی، ترجمهٔ حسن فتحی، تهران: نیلوفر.
ریچاردز، جیمز و استوارت رایت (۱۳۹۸)، عناصر فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ عبدالرضا قلیپور، تهران: نشر نی.
سرلک، نرگس (۱۳۸۷)، «اخلاق حسابداری»، اخلاق در علوم و فناوری، سال 3، ش۱ و ۲، ص۷۱-۸۲.
سلامتی، مصطفی (۱۳۹۰)، اخلاق حرفهای و نقش آن در ارتقای کیفیت خدمات، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
سهرابی، رضا و حسین اترک (۱۳۹۱)، «تبیین مبانی و ساختار نظام اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی»، پژوهشهای فلسفیکلامی، سال ۴۵، ش۲، ص۹۱-۱۱۸.
شجاعی، سید حمید (۱۳۹۹)، «بازخوانی اندیشههای خواجه نصیرالدین طوسی و کاربرد آن در اخلاق حرفهای»، معرفت اخلاقی، سال ۱۴، ش۵۶، ص۶۹-۸۲.
مهدیزاده، محمدصادق (۱۳۹۷)، اخلاق حرفهای در اسلام؛ مبانی، ساختار و الزامات، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
نمازی، محمد، حسین رجب دری و اعظم روستا میمندی (1396)، «بررسی تعداد و تحلیل محتوای مقالههای مرتبط با اخلاق حرفهای حسابداری در ایران»، پیشرفتهای حسابداری، دوره 9، ش1، ص192-226. doi:10.22099/jaa.2017.4214
هابز، توماس، (۱۳۸۰)، لویاتان یا ماده، صورت و قدرت دولت کلیسایی و مدنی، ترجمهٔ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
Beneish, M. D. (2001). “Earnings management: A perspective”. Managerial Finance, 27(12): 3-17.
Cardinaels, E. (2008). “The interplay between cost accounting knowledge and presentation formats in cost-based decision-making”. Accounting, Organizations and Society, 33(6): 582–602. https://doi.org/10.1016/j.aos.2007.07.003
Cole, F. L. (1988). “Content analysis: Process and application”. Clinical Nurse Specialist, 2(1), 53–57. https://doi.org/10.1097/00002800-198800210-00025
Duska, R., Duska, B. S. & Ragatz, J. (2011). Accounting Ethics. Wiley-Blackwell.
Gray, I. & Manson, S. (2011). The Audit Process: Principles, Practice and Cases. 5th Edition. Cengage Learning EMEA.
Gray, I. & Manson, S. (2016). The Audit Process: Principles, Practice and Cases. 6thEdition. Cengage Learning.
International Federation of Accountants (IFAC) (2021). Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants. IFAC.
International Federation of Accountants (IFAC). (2023). Code of Ethics for Professional Accountants.
International Federation of Accountants (IFAC). (2022). Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants. IFAC.
Kassem, R. & Higson, A. (2012). “The New Fraud Triangle Model. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences”, 3(3): 191-195.
Kassem, R. & Higson, A. (2016). “External auditors and corporate corruption: Implications for external audit regulators”. Accounting Research Journal, 29(1): 8-34.
Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Rawls, John (1971). A Theory of Justice. Harvard University Press.
Sikka, P. (2009). “Financial scandals, accounting regulation and the audit profession”. Accounting Forum, 33(3): 268–288.
