آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,571 |
| تعداد مقالات | 36,505 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,826,790 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,645,688 |
داستان احیای اندیشه فلسفی در مصر: روایت زکی نجیب محمود از تحقیق و نشر میراث فلسفی اسلام تا جنبش ترجمه متون فلسفه غرب در قرن بیستم | ||
| آینه پژوهش | ||
| دوره 36، شماره 214، مهر و آبان 1404، صفحه 287-315 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jap.2025.79094 | ||
| نویسندگان | ||
| زکی نجیب محفوظ* ؛ حمیدرضا تمدن* | ||
| تاریخ دریافت: 26 آذر 1404، تاریخ پذیرش: 26 آذر 1404 | ||
| چکیده | ||
| این متن، ترجمهای از فصل نخست کتاب من زاویة فلسفیة اثر زکی نجیب محمود، فیلسوف مصری است که در سال ۱۹۸۲ منتشر شده است. اهمیت این تاریخ در این نکته نهفته است که این اثر در دوران دگرگونی فکری محمود نگاشته شده است؛ مقطعی که او به اعتراف خودش از تمرکز محض بر تجربهگرایی/پوزیتیویسم منطقی که در آثار اولیهاش مانند نحو فلسفة علمیة مشهود بود، فاصله میگیرد و مانند بسیاری از روشنفکران جهان عرب، در نتیجه دگرگونیهای فکری پس از شکستهای اعراب از اسراییل در پی دو جنگ ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ توجه خود را به میراث فکری عربی ـ اسلامی معطوف میکند و با نگاهی انتقادی به مدرنیته و اندیشه فلسفی غرب مینگرد. محمود در این متن، تحلیل جریانشناسانه خود از احیای حیات فلسفی در مصر را با ارجاع به ریشۀ رکود آغاز میکند. او منشأ ایستایی تفکر فلسفی در سرزمینهای عربی را به تهافت الفلاسفة غزالی نسبت میدهد که از نگاه او درِ تفکر را برای بیش از هفت قرن بست. گشایش مجدد این باب، در میانۀ قرن نوزدهم، نتیجۀ جنبشی فراگیر بود که بنیاد خود را بر دو اصل محوری عقل و آزادی قرار داد و این کوششی بود برای رهایی از یوغ جهل، خرافه، و تعلیقهنویسی بر متون پیشین و آغاز خردورزی با تکیه بر تجربه و استدلال صحیح منطقی. این گزارش با تمرکز بر کوششهای فکری مصر پس از اوایل قرن بیستم، سه جریان عمده را به عنوان شواهد این رستاخیز معرفی میکند: جنبش احیای میراث: تلاشی آکادمیک و متمرکز بر تحقیق علمی و نشر متون بنیادین فلسفه اسلامی (مانند آثار کندی، ابنسینا، ابنرشد و غزالی)؛ جنبش ترجمه: جریانی برای انتقال مکاتب فلسفی غرب به زبان عربی که در آن متون ارسطو و افلاطون تا دکارت، هیوم و راسل ترجمه شد؛ پیدایش نوشتههای تخصصی و مکاتب فکری: با تأسیس دانشگاهها و تخصصیشدن پژوهشهای آکادمیک فلسفی و سربرآوردن فیلسوفانی مانند عبدالحمید صبره، زکریا ابراهیم، و یحیی هویدی. محمود این فعالیتها را کارآمدترین عامل برای بیداری عقل و تفکر انتقادی معرفی میکند و نتیجه میگیرد که رسالت نهایی فلسفه در این عصر، به سازگاری میان «آزادی و عقل» میانجامد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| احیای فلسفی در مصر معاصر؛ آزادی و عقل؛ زکی نجیب محمود؛ نشر میراث اسلامی؛ جنبش ترجمه فلسفه غرب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Revival of Philosophical Thought in Egypt: Zakī Najīb Maḥmūd’s Account of the Study and Publication of the Islamic Philosophical Heritage and the Translation Movement of Western Philosophy in the Twentieth Century | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zaki Najib Mahfouz؛ Hamidreza Tamaddon | ||
| چکیده [English] | ||
| This article is a translation of the first chapter of Min Zāwīyah Falsafīyyah (“From a Philosophical Perspective”) by the Egyptian philosopher Zakī Najīb Maḥmūd, published in 1982. The significance of this text lies in the period in which it was written—during a major shift in Maḥmūd’s intellectual orientation. At this stage, he distanced himself from the strict empiricism and logical positivism that characterized his early works, such as Nahw Falsafah ‛Ilmīyyah, and, like many Arab intellectuals after the Arab defeats by Israel in the wars of 1967 and 1973, turned his attention toward the Arab–Islamic intellectual heritage, approaching modernity and Western philosophy with a more critical eye. In this text, Maḥmūd begins his analytical narrative of the revival of philosophical life in Egypt by tracing its stagnation to its roots. He attributes the decline of philosophical thinking in the Arab world to al-Ghazālī’s Tahāfut al-Falāsifah, which, in his view, closed the door of rational inquiry for more than seven centuries. The reopening of that door, in the mid-nineteenth century, was the outcome of a broad intellectual movement grounded on two essential principles—reason and freedom. This movement sought liberation from ignorance, superstition, and mere scholastic commentary on earlier texts, and the revival of rational thought based on experience and sound logical argumentation. Focusing on Egypt’s intellectual efforts since the early twentieth century, Maḥmūd identifies three major currents as evidence of this philosophical resurgence: The Heritage Revival Movement: an academic endeavor centered on the critical study and publication of foundational works of Islamic philosophy (including those of al-Kindī, Ibn Sīnā, Ibn Rushd, and al-Ghazālī); The Translation Movement: a systematic effort to render Western philosophical schools into Arabic, encompassing texts from Aristotle and Plato to Descartes, Hume, and Russell; The Emergence of Specialized Writings and Philosophical Schools: facilitated by the establishment of universities, the professionalization of philosophical research, and the rise of modern Egyptian philosophers such as ‛Abdul-Ḥamīd Ṣabrā, Zakarīyyā Ibrāhīm, and Yaḥyā Huwaydī. Maḥmūd concludes that these developments represent the most effective means for the awakening of reason and the growth of critical thinking. The ultimate mission of philosophy in this era, he asserts, lies in reconciling freedom and reason. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| revival of philosophy in modern Egypt, freedom and reason, Zakī Najīb Maḥmūd, publication of Islamic philosophical heritage, translation of Western philosophy | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||