سعادت یکی از دغدغه‌های اصلی آدمی است. از سه جهت می‌توان به سعادت پرداخت: یکی از جهت معناشناسی؛ دوم از جهت وجودشناسی و بررسی حقیقی و ظنی بودن سعادت، ظرف حصول سعادت، فطری یا ارادی و اختیاری بودن آن و نقش فضایل در سعادت و ...؛ و سوم از حیث معرفت‌شناسی و بررسی راه‌های آگاهی از سعادتمند بودن خود و دیگران. در این مقاله علاوه بر بررسی این سه مسئله از منظر فارابی نخستین متفکر مسلمانی که به تمام معنای کلمه شایستگی عنوان فیلسوف را دارد، خاستگاه نظریۀ سعادت او نیز بررسی می‌شود و در پایان نیز نقد و نظری گذرا می‌آید.
Happiness is one the main concerns of human being. It can be discussed from three different angles: that of semantics and examination of this concept; from ontological point of view and the study of certainty or otherwise of happiness, the realm of its realization, its being innate, volitional or free and the role of virtues in happiness and similar related issues. Still another way of dealing with happiness is that of epistemology examining the ways in which one can be aware of his or other people’s happiness. In this article an attempt was made in dealing with the problem from all three aspects according to Al- Farabi who can be called philosopher par excellence, the origin of his theory and finally a critical review on his theory.
داوری، رضا، (1362) فارابی مؤسس فلسفۀ اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ــــــــــــ ، (1374) فارابی، تهران: طرح نو.
سلیمانی امیری، عسکری، (1381) «انسان‌شناسی اخلاقی و سیاسی نزد فارابی»، مجله معرفت، سال یازدهم، شمارۀ سوم.
شهابی، علی‌اکبر، (1353) پیشگفتار نشریه دانشکده الاهیات و معارف اسلامی مشهد، شماره سیزدهم.
الفاخوری، حنا و الجر خلیل، (1373) تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
فارابی، ابونصر، (1348) احصاء العلوم، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
ــــــــــــ ، (1353) فصوص الحکمة با مقدمه، شرح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی، نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد، شماره سیزدهم(این اثر مرحوم آشتیانی با تحقیق و ویرایش محمد ملکی (جلال‌الدین) با عنوان شرح فصوص الحکمة در سال 1387 از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است).
ــــــــــــ ، (1371) التعلیقات، در کتاب التنبیه علی سبیل السعادة، التعلیقات، رسالتان فلسفیتان، تحقیق، جعفر آل یاسین، تهران: انتشارات حکمت.
ــــــــــــ ، (1371) کتاب التنبیه علی سبیل السعادة، التعلیقات، رسالتان فلسفیتان، تحقیق، جعفر آل یاسین، تهران: انتشارات حکمت.
ــــــــــــ ، (1375) کتاب موسیقی کبیر، ترجمۀ آذرتاش آذرنوش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ــــــــــــ ، (1986م) التحلیل، تحقیق دکتر رفیق العجم، بیروت: دارالمشرق.
ــــــــــــ ، (1996) کتاب السیاسة المدنیة، مقدمه و شرح علی بوملحم، الطبعة الاولی، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
کاپلستون، فردریک، (1368) تاریخ فلسفه، ترجمۀ سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
مراد، سعید، (2001م) نظریة السعادة عند فلاسفة الاسلام، عین للدراسات و البحث الانسانیة و الاجتماعیة، الطبعة الاولی.
ناظرزادۀ کرمانی، فرناز، (1376) فلسفۀ سیاسی فارابی، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
نصر، سیدحسین، (1371) سه حکیم مسلمان، ترجمۀ احمد آرام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Burks, W., (1946), "Peirce's Theory of Abduction", in: Philosophy of Science, Vol. 13, No. 4.
Peirce, Charles S., ( 1931-1935)Collected Papers of Charles Sanders Peirce, edited by C. Hartshorne, P. Weiss, Cambridge: Harvard University Press, Vol. 2,
