آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,387
تعداد مقالات34,316
تعداد مشاهده مقاله12,990,506
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,703,953
واثقی راد, محمد حسین. (1403). پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(3), 36-68. doi: 10.22081/jqss.2024.60069.1101
محمد حسین واثقی راد. "پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات". اسلام و مطالعات اجتماعی, 5, 3, 1403, 36-68. doi: 10.22081/jqss.2024.60069.1101
واثقی راد, محمد حسین. (1403). 'پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات', اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(3), pp. 36-68. doi: 10.22081/jqss.2024.60069.1101
واثقی راد, محمد حسین. پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 5(3): 36-68. doi: 10.22081/jqss.2024.60069.1101

پژوهشی در تمثل و تجسم فرشتگان از نگاه قرآن و روایات

مطالعات علوم قرآن
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 17، خرداد 1403، صفحه 36-68    اصل مقاله (845.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2024.60069.1101
نویسنده
محمد حسین واثقی راد*
استادیار گروه معارف دانشگاه هنر
تاریخ دریافت: 14 بهمن 1399،  تاریخ بازنگری: 02 اسفند 1399،  تاریخ پذیرش: 14 دی 1402 
چکیده
از موضوعاتی که در رابطه با فرشتگان مطرح است، تمثل و تجسم آنهاست؛ یعنی ظاهرشدن آنها به شکل انسان نزد برخی پیامبران و دیگر افراد و جسم آدمی‌یافتن. این موضوع از موضوعات کلامی، تاریخی و حدیثی می‌باشد. ازآنجاکه فرشتگان از مجردات هستند، تمثل و تجسم آنها را نمی‌توان با حس، تجربه و عقل نفی یا اثبات کرد و فقط باید از راه وحی و نقل، اثبات یا نفی کرد. در قرآن از فرشته یا فرشتگانی یادشده که نزد حضرت مریم و حضرت ابراهیم× و لوط× ظاهر شدند که از این ظاهرشدن نزد حضرت مریم به تمثل یاد شده است. اما اینکه حقیقت تمثل چست، جز اندکی به آن نپرداخته‌اند. گویا نخستین بار فخررازی آن را مطرح کرده و چند احتمال آورده و اشکالاتی نموده و علامه طباطبابی& آن موارد و اشکالات را پاسخ داده است. در منابع اهل سنت از تمثل جبرئیل و حضور نزد رسول خدا| به شکل دحیه کلبی یا جوان خوش‌سیما به وفور یاد شده وگویند برخی اصحاب نیز جبرئیل را به‌صورت دحیه کلبی دیده‌اند. این موضوع شهرت گسترده یافته و از مسلمات به‌شمار آمده است. برخی نویسندگان شیعه نیز آن را آورده‌اند. در این مقاله موضوع با روش تحلیلی - انتقادی بررسی شده و مشخص گردید که روایات و مستندات اثبات تمثل از منظر سند ضعیف است و به نظر می‌رسد که از روایات اسرائیلی باشد و از منظر عقل نیز در این موضوع تردید وجود دارد و دلیلی بر تمثل جبرئیل به‌صورت دحیه کلبی، آن‌چنان‌که شهرت گسترده یافته، وجود ندارد.
کلیدواژه‌ها
تمثل فرشتگان؛ تجسم فرشتگان؛ نزول جبرئیل؛ پیامبر|؛ دحیه کلبی
عنوان مقاله [English]
A Study on the Representation and Embodiment of Angels from the Perspective of the Qur'an and Narratives
نویسندگان [English]
mohammad hosain vatheghirad
Assistant Professor of the Department of Islamic Studies, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]
One of the topics related to angels is their representation and embodiment, meaning their appearance in human form to some prophets and other individuals. This subject falls within theological, historical, and hadith domain. Since angels are immaterial beings, their representation and embodiment cannot be proven or denied through sensory perception, experience, or reason alone; rather, it must be proven or denied through revelation and narration. In the Qur'an, mention is made of angels appearing to Lady Mary, Prophet Ibraham, and Prophet Lut, with the appearance to Lady Mary described as representation. However, the reality of representation has not been extensively discussed. It seems that Fakhr Razi was the first to raise this issue, presenting several possibilities and addressing some issues, which Allama Tabatabaei responded to. In Sunni sources, the representation of Gabriel and his presence before the Prophet Muhammad in the form of a beautiful youth is abundantly mentioned, with some companions also claiming to have seen Gabriel in the form of a handsome youth. This topic has gained widespread fame and is considered as a well-established fact. Some Shiite writers have also mentioned it. In this article, the subject is analyzed critically, and it becomes clear that the narratives and documents proving representation from a weakly authenticated standpoint appear to be influenced by Israelite narratives. From a rational perspective, doubts exist regarding this matter, and there is no convincing evidence for Gabriel's representation in the form of a beautiful youth, as widely acclaimed.
کلیدواژه‌ها [English]
Representation of angels, Embodiment of angels, Descent of Gabriel, Prophet Muhammad, Beautiful youth
مراجع
* قرآن کریم.

  1. ابن الأثیر، أبوالحسن علی بن أبی الکرم محمد بن محمد عزالدین. (1415ق). أسد الغابة (ج2 و 4). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  2. ابن جوزی، جمال‌الدین أبوالفرج عبدالرحمن. (1406ق). الضعفاء و المتروکون (ج2 و 3). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  3. ابن حجر، أبوالفضل أحمد بن علی بن محمد. (1390ق). لسان المیزان (ج4). بیروت: مؤسسة الأعلمی.
  4. ابن حنبل، أبوعبد الله أحمد بن محمد. (1419ق). المسند (ج2). بیروت: عالم الکتب.
  5. ابن سعد، محمد. (1410ق). الطبقات الکبری (ج4). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  6. ابن عبدالبر، أبوعمریوسف بن عبد الله بن محمد. (1412ق). الاستیعاب (ج2). بیروت: دارالجیل.
  7. ابن عدی، عبدالله بن عدی بن عبدالله. (1409ق). الکامل فی ضعفاء الرجال (ج7 و 8). بیروت: دارالفکر.
  8. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، (بی‌تا). البدایه و النهایه (ج4). بیروت: دارالکفر.
  9. ابن منده، أبوعبدالله محمد بن إسحاق. (1406ق). الإیمان (ج2). بیروت: مؤسسة الرسالة.
  10. ابو الشیخ الاصفهانی، أبومحمد عبدالله بن محمد. (1408ق). العظمة (ج2). الریاض: دارالعاصمة.
  11. ابوطاهر مخَلِّص، محمد بن عبدالرحمن بن العباس. (1429ق). المخلصیات (ج2). قطر: وزارة الأوقاف.
  12. أبوعوانة، یعقوب بن إسحاق الإسفرایینی. (1419ق). مستخرج أبی عوانة (ج1). بیروت: دارالمعرفة.
  13. أبویعلى، أحمد بن علی الموصلی. (1404ق). مسند (ج4). دمشق: دارالمأمون.
  14. بخاری، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم. (1396ق). الضعفاء الصغیر ( ج1). حلب: دارالوعی.
  15. بخاری، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم. (1406ق). التاریخ الصغیر (ج2). بیروت: دارالمعرفه.
  16. بخاری، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم. (بی‌تا). التاریخ الکبیر (ج2 و 7). دیار بکر: المکتبة الإسلامیة.
  17. بخاری، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم. (1401ق). صحیح البخاری (ج6). بیروت: دارالفکر.
  18. بزار، أبو بکر أحمد بن عمرو. (1409ق). مسند البزار مکتبة العلوم والحکم (ج7 و 9). المدینة المنورة.
  19. بغوی، أبومحمد الحسین بن مسعود. (1403ق). شرح السنة (ج7). دمشق، بیروت: المکتب الإسلامی.
  20. بیهقی، أحمد بن الحسین. (1405ق). دلائل النبوة (ج4، 5 و 8). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  21. بیهقی، أحمد بن الحسین. (1410ق). شعب الایمان (ج5). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  22. ترمذی، أبوعیسى محمد بن عیسى. (بی‌تا). الشمائل المحمدیة (ج1). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  23. جعفری، یعقوب. (بی‌تا). کوثر (ج6). بی‌جا: بی‌نا.
  24. حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن. (1415ق). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال (ج34). بیروت: مؤسسه الرساله.
  25. حاکم نیشابوری، أبوعبدالله محمد بن عبدالله. (1411ق). المستدرک (ج3 و 4). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  26. حسینى همدانى، سیدمحمدحسین.‏ (1404ق). انوار درخشان (ج3، محقق: محمدباقر بهبودى‏). تهران: کتاب‌فروشى لطفى.
  27. حلبی، علی بن إبراهیم بن أحمد. (1427ق). السیرة الحلبیة (ج1 و 3). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  28. حمیرى کلاعى، ابوالربیع. (1420ق). الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله و الثلاثة الخلفاء (ج1 و 2). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  29. خطیب، أبوبکرأحمد بن علی البغدادی. (1417ق). تاریخ بغداد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  30. خمینی، روح‌الله (امام خمینی). (1378). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
  31. دارقطنی، الحسن علی بن عمر. (1403ق). الضعفاء والمتروکین. المدینه: مجلة الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة.
  32. دیاربکری، حسین بن محمد بن الحسن. (بی‌تا). تاریخ الخمیس (ج1). بیروت: دارصادر.
  33. ذهبی، محمدبن‌احمد. (1382ق). میزان الاعتدال (ج2، 3، 4 و 7). بیروت: دار المعرفة.
  34. ذهبی، محمدبن‌احمد. (1407ق). تاریخ الإسلام (ج4). بیروت: درالکتب العربی.
  35. ذهبی، محمدبن‌احمد. (1413ق). سیر أعلام النبلاء (ج4). بیروت: مؤسسة الرسالة.
  36. ذهبی، محمدبن‌احمد. (1418ق). المغنی فی الضعفاء (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیه.
  37. رازی، أبومحمد عبدالرحمن بن محمد. (1372ق). الجرح والتعدیل (ج7 و 8). بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
  38. راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن.، بیروت: دارالعلم.
  39. سلطانی بیرامی، اسماعیل. (1392). تمثّل فرشته در شکل انسان از دیدگاه علامه طباطبایی&. قرآن شناخت، 6 (۱۲)، صص 41-62.
  40. سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر. (1405ق). الخصائص الکبرى (ج1، 2 و 11). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  41. سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر. (بی‌تا). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور (ج6). بیروت:
    دار المعرفة.
  42. صدرالمتألهین، ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻢ (ﻣﻼﺻﺪرا). (1981م). الحکمة اﻟﻤﺘﻌﺎﻟﯿة ﻓﯽ اﻻﺳﻔﺎر اﻻربعة (ج7). ﺑﯿﺮوت: دار اﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث العربی.
  43. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1397ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1، 7، 14 و 17). بیروت: دارالکتب.
  44. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1415ق). ﺑﺪاﯾﻪ اﻟﺤﮑﻤة (ﭼﺎپ دوازدﻫﻢ). ﻗﻢ: ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻧﺸﺮ اﺳﻼﻣﯽ.
  45. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1419ق). اﻟﺮﺳﺎﺋﻞ اﻟﺘﻮﺣﯿﺪیة. ﺑﯿﺮوت: مؤسسة النعمان.
  46. طبرانی، أبوالقاسم سلیمان بن أحمد. (1415ق). المعجم الاوسط (ج1، 8 و 10). القاهرة: دارالحرمین.
  47. طبرانی، أبوالقاسم سلیمان بن أحمد. (بی‌تا). المعجم الکبیر (ج1 و 23). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  48. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن (ج6). تهران: انتشارات
    ناصرخسرو.
  49. عقیلی، أبوجعفر محمد بن عمرو. (1404ق). الضعفاء الکبیر (ج1، 4 و 7). بیروت: دارالمکتبة العلمیة.
  50. فخررازی، أبوعبدالله محمد بن عمربن الحسن. (1420ق). مفاتیح الغیب (ج11). بیروت: دار إحیاء التراث.
  51. قاضی عیاض، أبوالفضل القاضی عیاض بن موسى الیحصبی. (1409ق). الشفا بتعریف حقوق المصطفى (ج1). بیروت: دارالفکر.
  52. کلینی، محمد بن یعقوب. (1405ق). کافی (ج1). بیروت: دارالاضواء.
  53. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج11 و 56). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  54. المزی، یوسف بن عبدالرحمن. (1400ق). تهذیب الکمال (ج1، 2، 8، 9، 14، 15، 20، 26 و 29). بیروت: مؤسسةالرسالة.
  55. مسلم نیشابوری. (بی‌تا). الجامع الصحیح (صحیح مسلم). (ج7). بیروت: دارالفکر.
  56. مسلم، أبوزکریا یحیى بن شرف النووی. (1374ق). صحیح مسلم، شرح نووی (ج1). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  57. مصباح یزدی، محمدتقی. (1386). ﻣﺸﮑﺎت (مجموعه آثار، ج33 آﻣﻮزش ﻓﻠﺴﻔﻪ). ﻗﻢ: ﻣﺆﺳﺴﮥ آﻣﻮزﺷﯽ و ﭘﮋوﻫﺸﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ&.
  58. مقریزی، أحمد بن علی بن عبدالقادر. (1420ق). امتاع الاسماع (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  59. نسائی، أبوعبدالرحمن أحمد. (1406ق). الضعفاء والمتروکین (ج1 و 6). بیروت: دارالمعرفة.
  60. نسائی، أبوعبدالرحمن أحمد. (1411ق). سنن الکبری (ج6). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  61. واقدی، محمدبن عمر. (1409ق). المغازی (ج1). بیروت: اعلمی.

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 103
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 99


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب