آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,473 |
| تعداد مقالات | 35,286 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,155,791 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,351,395 |
تأملات انتقادی ـ اسلامی در ارائة برنامة دوازده قدم معتادان گمنام | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 8، شماره 2، دی 1403، صفحه 251-268 اصل مقاله (1.35 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/scs.2025.67098.1257 | ||
| نویسندگان | ||
| نعمت‌الله کرم‌اللهی* 1؛ علی ارشد2 | ||
| 1دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران و عضو پیوسته انجمن مطالعات اجتماعی حوزه | ||
| 2دانشجوی دکتری، سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 15 مرداد 1402، تاریخ بازنگری: 07 آبان 1402، تاریخ پذیرش: 28 دی 1403 | ||
| چکیده | ||
| بیماری اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدّر از مهمترین مسائل جوامع بشری است. در سراسر جهان، برنامه‌های گوناگونی برای کاهش مصرف و درمان این بیماری طراحی و اجرا شده است. یکی از این برنامهها با بیش از دو دهه کاربست نسبتاً موفق در ایران، برنامۀ معتادان گمنام (NA) است. پذیرش و اجرای مراحل دوازدهگانة این برنامه، معتاد عاجز در حال عذاب را به معتاد در حال بهبودی متعهّد، مبدل میکند. اگرچه این برنامه چشمانداز زیبایی را متصوّر میسازد که در آن رهجو به سطح ارتباطی قابل قبولی با خداوند دست یافته و تمام توان خود را صرف تحقق ارادة خداوند در زندگی خود میکند، اما به‌رغم کنترل مصرف مواد مخدر در مراحل اولیه، ممکن است در ادامه تأثیرات ویرانگری بر معرفت و اعتقادات دینی رهجو گذاشته و به وسوسة منجربه مصرف و عود مجدد اعتیاد ختم شود. این عوارض که ریشه در آموزه‌های اومانیستی و سکولاریستی برنامه دارند، ممکن است رهجو را به فردی بیاعتنا و یا معاند نسبت به ارزشهای اجتماعی و فرهنگ دینی، تبدیل کند. در این راستا، پژوهش حاضر با نگاه مثبت به برنامة دوازدهقدم، بر آن است تا با مداخله در ارائة این برنامه در قالب ارزشهای ایرانی ـ اسلامی، در جهت ثبات قدم رهجویان و ارتقای سطح ارتباط آنان با خداوند و در نتیجه کاهش وسوسة منجربه لغزش، مسیر جدید و آزموده شده‌ای را فرا روی مخاطبان این برنامه بگشاید. ایده این پژوهش متکی بر تجربۀ زیستۀ ده سالۀ حضور و عضویت در برنامه‌های مختلف انجمن است. داده‌های مورد نیاز با روش اسنادی و میدانی گردآوری و با روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شده‌اند. براساس یافتههای این پژوهش کاربست مفاهیمی مانند خودشناسی، توکل بر خداوند، محاسبه نفس، تسلیم و تواضع در برابر دستورات الهی، مراعات دائمی تقوا، بررسی دقیق حق‌الناس و تشویق به نشر خوبیها در ارائه این برنامه میتواند بیشترین تأثیر را در ممانعت از لغزش و عود مصرف مواد مخدر و غلطیدن در انحرافات اخلاقی و اعتقادی اعضای این انجمن داشته باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انجمن NA؛ برنامه دوازدهقدم؛ تجربه زیسته؛ معتادان گمنام؛ ترک اعتیاد؛ مواد مخدر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Critical-Islamic Reflections on the Twelve-Step Program of Narcotics Anonymous | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nematollah Karamollahi1؛ Ali Arshad2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Social Sciences, Baqir-al-Olum University, Qom, Iran | ||
| 2PhD. Student, Cultural Policy, Baqir-al-Olum University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Addiction and substance abuse are among the most significant challenges facing human societies. Various programs have been designed and implemented worldwide to reduce consumption and treat this condition. One such program, with over two decades of relatively successful application in Iran, is the Narcotics Anonymous (NA) program. Acceptance and implementation of its twelve-step program transform a helpless and suffering addict into a committed recovering addict. Although this program envisions a promising perspective where participants develop a satisfactory connection with God and dedicate their entire effort to fulfilling God's will in their lives, it may, despite initial substance control, cause detrimental effects on participants' religious knowledge and beliefs, potentially leading to relapse and renewed addiction. These adverse effects, rooted in the program's humanistic and secular foundations, might result in participants becoming indifferent or even antagonistic toward social values and religious culture. This study, adopting a positive view of the twelve-step program, aims to intervene in its delivery by integrating Iranian-Islamic values to enhance participants' steadfastness, deepen their connection with God, and consequently reduce relapse-inducing temptations. The research is based on the author's ten years of lived experience in various NA programs. Data were collected through documentary and field methods and analyzed using qualitative content analysis. The findings suggest that incorporating concepts such as self-awareness (nafs-shināsī), reliance on God (tawakkul), self-accountability (muḥāsabah al-nafs), submission and humility before divine commands, continuous observance of piety (taqwā), meticulous attention to others' rights (ḥaqq al-nās), and encouragement to spread goodness can significantly prevent relapse, substance reuse, and moral and ideological deviations among NA members. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Narcotics Anonymous (NA), Twelve-Step Program, Lived Experience, Anonymous Addicts, Addiction Recovery, Drugs | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
احمدی، صفورا (1401). تبیین اصول و مبانی اندیشه NA (معتادان گمنام) و بررسی و تحلیل آن از منظر معارف اسلامی. دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اصفهان.
تقی‌زاده جلودار، سمانه (1397). مقایسه وسوسه، ذهن‌آگاهی، بهزیستی معنوی معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون و معتادان انجمن گمنام شهر بابل. مؤسسه آموزش عالی فروردین قائمشهر.
تمیمی آمدی، عبدالواحد ابن‌محمد (1410ق). غرر الحکم. قم: دار الکتاب الاسلامی، چاپ دوم.
جعفری، سیده سمیه (1393). مقایسه سرسختی روان‌شناختی و جهتگیری مذهبی در معتادان گمنام و معتادان مراکز سراپایی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل.
حرّ عاملی، محمدبن‌حسن (1429ق). وسائل الشیعه. بیروت: آل‌البیت، چاپ سوم، ج16.
خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ پنجم، ج11.
خوانساری طره، محمدهادی (1398). معنویت در انجمنهای گمنام. دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران.
ریشهری، محمد (1395). دانشنامه میزان الحکمه. قم: دار الحدیث، چاپ هفتم، ج5.
سیاهی اتابکی، علی‌محمد و همکاران (1393). بررسی دقیق مفهوم تفکر انتقادی. مطالعات آموزش بین‌الملل کانادا، 8(3).
کمیته نشریات خدمات جهانی NA (1388). کتاب پایه. کمیته ترجمه. تهران: نشر ترقی، ویرایش ششم.
کمیته نشریات خدمات جهانی NA (1391). راهنمای کارکرد قدم. کمیته ترجمه. تهران: کیمیا اثر.
کمیته نشریاتخدماتجهانی NA (1385). چگونگی عملکرد. کمیته ترجمه. تهران: نشر ترقی.
مجلسی، محمدتقی (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار الاحیاء، ج67،74.
مصباح یزدی، محمدتقی (1383). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ هفتم، ج2.
مطهری، مرتضی (1389). مجموعه آثار. قم: صدرا، ج 23.
مهدوی، نسرین (1395). بررسی مردمشناختی سازمانهای مردمنهاد در شهر تهران: مورد مطالعه انجمن خانواده معتادان گمنام (نارانان). دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
نراقی، محمدمهدی (1381). جامع السعادات. ترجمه جلال‌الدین مجتبوی. تهران: حکمت، چاپ ششم، ج1.
Fisher, A. (2011). Critical thinking: An introduction. Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 90 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 46 |
||