آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,430
تعداد مقالات34,810
تعداد مشاهده مقاله13,538,285
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,929,107
فکوری, محمد, مسترحمی, سیدعیسی. (1403). نقش واژه‌شناسی در تفسیر آیات علمی قرآن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(2), 64-98. doi: 10.22081/jqss.2025.70228.1336
محمد فکوری; سیدعیسی مسترحمی. "نقش واژه‌شناسی در تفسیر آیات علمی قرآن". اسلام و مطالعات اجتماعی, 6, 2, 1403, 64-98. doi: 10.22081/jqss.2025.70228.1336
فکوری, محمد, مسترحمی, سیدعیسی. (1403). 'نقش واژه‌شناسی در تفسیر آیات علمی قرآن', اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(2), pp. 64-98. doi: 10.22081/jqss.2025.70228.1336
فکوری, محمد, مسترحمی, سیدعیسی. نقش واژه‌شناسی در تفسیر آیات علمی قرآن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 6(2): 64-98. doi: 10.22081/jqss.2025.70228.1336

نقش واژه‌شناسی در تفسیر آیات علمی قرآن

مطالعات علوم قرآن
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اسفند 1403، صفحه 64-98    اصل مقاله (866.62 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2025.70228.1336
نویسندگان
محمد فکوری* 1؛ سیدعیسی مسترحمی2
1سطح4حوزه علمیه
2مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی. گروه قرآن و علوم.
تاریخ دریافت: 19 آبان 1403،  تاریخ بازنگری: 05 آذر 1403،  تاریخ پذیرش: 16 بهمن 1403 
چکیده
مرجعیت علمی قرآن، از موضوع‌هایی است که در سده اخیر مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار گرفته‌ است. در مرجعیت علمی قرآن تلاش می‌شود یافته‌های علمی به‌عنوان ابزاری برای فهم بهتر آیات قرآن کریم مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین در مرجعیت علمی قرآن به یافته‌های علمی، واژه‌شناسی و تفسیر نیاز است. مطالعه تحلیلی تفاسیر علمی نشان می‌دهد بهره‌گیری از واژه‌شناسی در مرجعیت علمی قرآن مانع از برداشت‌های نادرست علمی از آیات قرآن کریم شده و برخی شبهات مطرح شده در این زمینه را پاسخ می‌دهد. در این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی، با مراجعه به کتب تفسیری و لغوی، به نتایجی دست یافتیم؛ همچون توسعه معنای علمی آیه، شناخت ظرفیت ساختار صرفی واژگان به همراه معانی، حجیت‌بخشی به روایات علمی، درک ظرایف و دقایق آیات قرآن و اثبات شگفتی یا اعجاز علمی قرآن. این پژوهش، نقش مهم واژگان در معرفت‌زایی مرجعیت علمی را مشخص می‌کند و توانایی مفسر و ظرفیت‌های تفسیری را در تفسیر علمی افزایش می‌دهد و روش پرداختن به آنها را تبیین می‌کند. از نتایج پژوهش برمی‌آید که در تفاسیر علمی می‌توان از ساختار خاص نقش‌های واژگان بهره برد
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم؛ تفسیر؛ مرجعیت علمی؛ واژه‌شناسی
عنوان مقاله [English]
The Role of Lexicology in the Interpretation of Scientific Verses in the Quran
نویسندگان [English]
Mohammad fakoori1؛ Seyyed Isa mostarhami2
1afsdgshtdjtfjyfj
2Al-Mustafa Community Higher Education Complex of Quran and Hadith. Department of Quran and Sciences.
چکیده [English]
The scientific authority of the Quran is a subject that has drawn the attention of Quranic scholars in recent centuries. In this context, scientific findings are used as a means to better understand the verses of the Holy Quran. Therefore, the scientific authority of the Quran necessitates engagement with scientific discoveries, lexicology, and interpretation. Analytical studies of scientific exegeses indicate that employing lexicology in this field prevents misinterpretations of Quranic verses and addresses certain existing doubts. This research, using a descriptive-analytical method and referencing exegetical and lexical sources, has reached several conclusions, including: expanding the scientific meaning of verses, recognizing the morphological structure of words along with their meanings, validating scientific narrations, comprehending the subtleties of Quranic verses, and demonstrating the Quran’s scientific marvels or miracles. The study highlights the crucial role of lexicology in the epistemological aspects of the scientific authority of the Quran, enhancing exegetical capabilities in scientific interpretation and clarifying appropriate methodological approaches. The findings suggest that scientific exegeses can benefit from the specialized structural roles of words
کلیدواژه‌ها [English]
The Holy Quran, Exegesis, Scientific Authority, Lexicology
مراجع
* قرآن کریم.

  1. ابن درید، محمد بن حسن‏. (1988م‏). جمهرة اللغه (ج2). بیروت‏: دار العلم للملایین‏.
  2. ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن. (1384). شرح ابن عقیل (ج1). قم: انتشارات المکتبه التجاریه الکبری.
  3. ابن فارس، احمد‏. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج2). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج1، 3، 10، 13، چاپ سوم). بیروت: دار صادر.
  5. ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم (ج8). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون‏.
  6. ابوحجر، احمدعمر. (1411ق). التفسیر العلمی للقرآن فی المیزان. بی‌جا: دارالمدار الاسلامی.
  7. استرآبادی، رضی‌الدین. (1384). شرح الرضی علی الکافیه اثر(شرح غیرمزجی الکافیه ابن حاجب)(ج1). تهران: موسسه الصادق×.
  8. ایازی، سیدمحمدعلی. (1373). المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  9. بازرگان، مهدی. (1344). باد و باران در قرآن. قم: انتشارات دارالفکر.
  10. پلانک، ماکس. (1359). تصویر جهان در فیزیک جدید (مترجم: مرتضى). صابر تهران: گسترده.
  11. پى‌یر روسو، (1335). تاریخ علوم (مترجم: حسن صفارى). تهران: امیرکبیر.
  12. جان محمدلو، جعفر. (1391). اعجاز علمی قرآن کریم. نشریه مکاتبه و اندیشه. شماره ۴۴، صص 28-44.
  13. جواهری، سیدمحمدحسن. (1391). قاموس‌شناسی و تحلیل واژگان قرآن، بینات، ش74، صص 117-144.
  14. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة (ج6). بیروت: دار العلم للملایین‏
  15. جهان مهین، شکرالله. (1397). نگاهی به تفسیر آیه صلب و ترائب و یافته‌های جدید طب. نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام، ش687، صص 61-۶۹.
  16. خلیلی چلبیانلو، حسن و همکاران. (1399). واکاوی و بررسی شبهات وارده بر مراحل
    رشد جنین برمبنای آیات قرآنی. فصلنامه علمی و پژوهشی قرآن و طب، دوره5. ش1،
    صص 1-7.
  17. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا (ج35، 38، چاپ دوم). تهران: نشر دانشگاه تهران.
  18. راغب اصفهانى، حسین. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم.
  19. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1381). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن. رشت: مبین.
  20. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1387). منطق تفسیر1 (ج1). قم: مرکز جهان علوم انسانی.
  21. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1390). تعامل قرآن و علوم. قم: آثار دانشوران.
  22. رفیعی، محسن؛ شریفی، معصومه. (1390). مبانی مرجعیّت علمی أهل بیت رسول خدا از دیدگاه أهل سنّت، اندیشه تقریب، ش27، صص 11-38.
  23. رومی، فهد. (1418ق). اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر (ج2). بیروت: موسسة الرسالة.
  24. زرقانى، محمد عبدالعظیم. (1417ق). مناهل العرفان فی علوم القرآن (ج2). بیروت: مکتبه العصریه.
  25. زمخشرى، محمود بن عمر. (1417ق). الفائق فی غریب الحدیث‏. (شمس الدین، ابراهیم‏). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  26. سادات فخر، سیدعلی. (1398). درآمدی بر مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه آیت‌الله معرفت، فصلنامه مطالعات علوم قرآن، 1(1)، صص 89-111.
  27. سها. (1393). نقد قرآن، بی‌جا: بی‌نا
  28. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر. (1413ق). همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع (ج1). بیروت: موسسه الرساله.
  29. صباغ، محمد. (1394ق). لمحات فی علوم القرآن. بیروت: المکتب الاسلامی
  30. صبان، محمدبن علی. (1377). حاشیه الصبان علی شرح الاشمونی (ج1). قم: زاهدی.
  31. طالقانى، محمود. (1362). پرتوى از قرآن (ج6، چاپ چهارم). تهران: شرکت سهامى انتشار.
  32. طایی، نجاح. (1439ق). تفسیر اهل بیت علیهم السلام. بی‌جا: دارالهدی لاحیاء التراث.
  33. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیرالقرآن (ج13، 15، چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
  34. طبرسى، فضل بن حسن‏. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏ (ج2، 5، چاپ سوم). تهران: ناصر خسرو.
  35. طیب حسینی، سیدمحمود. (1399). نقش واژه شناسی در حل شبهات قرآنی (بررسی موردی واژه‌های «یُطیقونه»، «ترائب»، «صبیّ»). شبهه‌پژوهی مطالعات قرآنی، 2( 3)، صص 9-31.
  36. طیب، عبدالحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏ (‏ج12، 13). تهران‏: بی‌جا.
  37. عضیمه، صالح. (1388). معناشناسی واژگان قرآن (مترجمان: حمیدرضا نگهبان، سیدحسین سیدی). مشهد: به نشر وابسته به آستان قدس رضوی.
  38. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1429ق). کتاب العین‏ (ج1، 8، چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
  39. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب. (1415ق). القاموس المحیط(معجم لفظى)‏ (ج2، 4). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  40. قرشى بنابى، سیدعلی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن (ج4، چاپ ششم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  41. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج57). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‏
  42. مصطفوى، حسن‏. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏ (ج8). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
  43. معرفت، محمدهادی. (1417ق). التمهید فی علوم القرآن (ج6). تهران: اسلامی.
  44. معرفت، محمدهادی. (1419ق). التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب (ج2). مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیة.
  45. معین، محمد. (1380). فرهنگ فارسی (ج2، چاپ هجدهم). تهران: امیرکبیر.
  46. مکارم شیرازی، ناصر. (1373). تفسیر نمونه (ج17، 23، چاپ بیست و ششم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  47. مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیرنمونه (ج8، 18، 22، 23، 27). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  48. نجار، کامل. (1425ق). قراءة منهجیة للاسلام. طرابلس: تاله للطباعه و النشر.
  49. نجفی، روح‌الله و جلالی، مهدی. (1392). ادعای مسطح انگاری زمین در قرآن. پژوهش تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا. دوره دهم، شماره ۱، صص 145-170.
  50. نجفی، روح‌الله. (1392). سه نمونه از دعاوی ناسازگاری قرآن و علم، پژوهشگاه علوم و انسانی و مطالعات فرهنگی. سال چهارم. ش اول.
  51. نجفى، گودرز. (1386). مطالب شگفت‌انگیز قرآن. تهران: نشر سبحان.
  52. نژد، محمد. (1374). جهان دانش فرهنگ دانستنیها. تهران: بنیاد.
  53. همایی، غلامعلی. (1393). واژه شناسی قرآن مجید. قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  54. یاسوف، احمد. (1388). زیباشناسی واژگان قرآن (مترجم: سیدحسین سیدی). تهران: سخن.
http;//www.bahaneh.net/hall/topic- show .php ?t=6027

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 11
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 10


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب