آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,462 |
| تعداد مقالات | 35,184 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,995,813 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,253,250 |
تمایز مفهومی و موضوعی عقود شرعی و معاهدات | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقاله 4، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 36، مهر 1403، صفحه 101-128 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2025.70010.2878 | ||
| نویسندگان | ||
| امیر زاهدی* 1؛ حمید درایتی2 | ||
| 1مدرس سطوح عالی حوزه علمیه و دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد، ایران. | ||
| 2مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد. مشهد-ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 12 مهر 1403، تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1403، تاریخ پذیرش: 11 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| با توجه به ساختار حقوقی معاهدات بین‌المللی و الزامات قانونی و اجرایی آن‌ها، مسئله‌ای اساسی در فقه اسلامی مطرح می‌شود که آیا می‌توان معاهدات بین‌المللی را به‌عنوان نوعی عقد به شمار آورد و آن‌ها را در قالب مصادیق آیه شریفه «اوفوا بالعقود» تحلیل و تبیین کرد یا اینکه این دو مفهوم ماهیتاً متفاوت از یکدیگرند و هر یک باید در چارچوب خاص خود موردبررسی قرار گیرد. مقاله حاضر درصدد است تا با واکاوی دقیق مفاهیم «عقد» و «معاهده» در نظام حقوقی اسلامی، تفاوت‌های ماهوی این دو را در ابعاد مختلف نشان دهد. این تفاوت‌ها نه‌تنها در اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها (مانند ایجاب و قبول، طرفین قرارداد و موضوعات قابل معامله) بلکه در منبع مشروعیت، ضمانت‌های اجرایی، اصول اخلاقی حاکم بر آن‌ها و اهداف تحقق آن‌ها مشهود است. در معاهدات بین‌المللی، اساساً دولت‌ها و منافع ملی و جهانی محور قرار دارند و این معاهدات غالباً تحت تأثیر عوامل سیاسی، اقتصادی و استراتژیک قرار می‌گیرند. برخلاف آن، در عقود متعارف که اصولاً در عرصه فردی و فقهی قرار می‌گیرند، وفای به عهد نه‌تنها یک تکلیف دینی و اخلاقی است بلکه با آموزه‌های شرعی و فقهی مرتبط است؛ بنابراین، مفهوم یگانه‌انگاری این دو نهاد در فقه اسلامی به‌شدت محل تردید است و ضروری است که برای تحلیل و تفسیر معاهدات بین‌المللی در چارچوب فقه اسلامی، به دوگانه‌انگاری توجه ویژه‌ای شود. این پژوهش با ارائه تحلیلی تطبیقی و جامع از معاهدات بین‌المللی و عقود فقهی شارع، بر ضرورت جایگاه سازی دقیق این دو مقوله در فقه اسلامی تأکید می‌کند و در این راستا، مباحث مهمی مانند فقه فردی و حکومتی، سود و زیان خصوصی و عمومی و موضوع الزام و اقدام درزمینهٔ معاهدات بین‌المللی و تعهدات قراردادی مورد تحلیل قرار می‌گیرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معاهدات بین الملل؛ عقود شرعی؛ کنوانسیون؛ شخص حقوقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Conceptual and Thematic Distinction between Sharʻī Contracts and Treaties | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amir Zahedi1؛ Hamid Derayati2 | ||
| 1Techer at the higher levels of the seminary and PhD in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law at Ferdowsi University of Mashhad. | ||
| 2Hajjah al-Islam and professor of external courses at Alimeh Khoza, Khorasan | ||
| چکیده [English] | ||
| Given the legal structure of international treaties and their legal and enforcement requirements, a fundamental question arises in Islamic jurisprudence: Can international treaties be considered a type of contract (ʻaqd) and analyzed within the framework of the Qur’ānic verse “awfū bī al-ʻuqūd” (fulfill your contracts), or are these two concepts inherently distinct, each requiring examination in its own specific context? By carefully analyzing the concepts of “contract” and “treaty” in the Islamic legal system, this study aims to demonstrate the substantial differences between them across various dimensions. These differences manifest not only in their fundamental elements—such as offer (ijāb) and acceptance (qabūl), contracting parties, and negotiable matters—but also in their sources of legitimacy, enforcement mechanisms, governing ethical principles, and underlying objectives. In international treaties, governments, as well as national and global interests, take precedence, with political, economic, and strategic considerations playing a significant role. In contrast, conventional contracts, which primarily belong to the individual and jurisprudential realm, emphasize the fulfillment of promises as both a religious and moral obligation, deeply rooted in sharʻī and jurisprudential teachings. Therefore, equating these two legal concepts is highly questionable in Islamic jurisprudence. To analyze and interpret international treaties within the framework of Islamic jurisprudence, it is crucial to recognize these two subjects as distinct. Through a comparative and comprehensive examination of international treaties and jurisprudential contracts established by the Holy Lawmaker, this study underscores the necessity of accurately distinguishing between them. Key issues such as individual and governmental jurisprudence, private and public interests, and the nature of obligation and enforcement in the context of both international treaties and contractual obligations are also analyzed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| International Treaties, Sharʻī Contracts, Convention, Juridical Person | ||
| اصل مقاله | ||
|
به فایل PDF مراجعه نمایید. | ||
| مراجع | ||
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 171 |
||