آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,539 |
| تعداد مقالات | 36,009 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,894,046 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,270,891 |
امکان‌سنجی شخصیت‌یافتگی و مشروعیت جعل خیار شرط برای هوش مصنوعی | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 آبان 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی (داوری سریع) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2025.72567.3033 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد باقر پناهی* ؛ محمد حکیم؛ محمد ادیبی مهر | ||
| فقه وحقوق،دانشکده الهیات،دانشکدگان فارابی،دانشگاه تهران،قم،ایران | ||
| تاریخ دریافت: 19 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 02 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 04 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| پیشرفت‌های پرشتاب فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی (AI) و قراردادهای هوشمند، چالش‌های نوینی را در برابر نظام‌های فقهی و حقوقی معاصر پدید آورده‌اند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این ساحت، امکان تحقق مفاهیم سنتی مبتنی بر اراده انسانی، مانند جعل و اِعمال خیار شرط، در بستر هوش مصنوعی است. بر اساس اجماع فقهای امامیه و ماده ۳۹۹ قانون مدنی، جعل خیار شرط برای شخص ثالث مشروع است؛ و هوش مصنوعی نیز، به‌عنوان مصداقی نوظهور از شخص ثالث، با توان پردازش داده و اجرای خودکار معاملات، نقش مؤثری در قراردادهای هوشمند ایفا می‌کند. پرسش اصلی مقاله آن است که آیا جعل خیار شرط برای هوش مصنوعی به عنوان شخص ثالث، از منظر فقهی و حقوقی، ممکن و مشروع است؟ این پژوهش با رویکرد تحلیلی-توصیفی، مفاهیمی چون شخصیت حقوقی هوش مصنوعی، اراده و قصد در اعمال حقوقی، و ماهیت قبول در عقد را بررسی کرده و نشان می‌دهد که هوش مصنوعی، با طراحی هدفمند، می‌تواند به‌عنوان شخص حقوقی با اهلیت محدود تلقی شود. همچنین، بر اساس نظریه هوش پایه‌محور، سامانه‌های هوشمند توانایی تحقق قصد و اراده لازم برای اعمال حقوقی توصلی مانند خیار شرط را دارند. دیدگاه فقهایی که قبول را اعلامِ رضایت می‌دانند نیز امکان انعقاد عقد و اِعمال خیار شرط توسط هوش مصنوعی را تأیید می‌کند. در نتیجه، جعل خیار شرط برای هوش مصنوعی در معاملات هوشمند، با طراحی الگوریتم‌های مناسب، از منظر فقهی مشروع و از منظر حقوقی، منطبق با نظام حقوقی ایران است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خیار شرط؛ شخص ثالث؛ هوش مصنوعی؛ معاملات هوشمند؛ شخصیت حقوقی؛ شخصیت حقیقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Feasibility Study of Legal Personality and Legitimacy of Creating a Condition Option (Khiar Shart) for Artificial Intelligence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| MohammadBager Panahi؛ Mohammad Hakim؛ Mohammad Adibymehr | ||
| Jurisprudence and Law.Faculty of Theology.Farabi campus.University of Tehran.Qom.Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Rapid advancements in emerging technologies, particularly Artificial Intelligence (AI) and smart contracts, have introduced novel challenges to contemporary jurisprudential and legal systems. One of the most significant challenges in this context concerns the applicability of traditional concepts grounded in human volition, such as the creation and exercise of a condition option (Khiar Shart), within the domain of AI. According to the consensus of Twelver Shiite jurists and Article 399 of the Iranian Civil Code, the creation of a Khiar Shart by a third party is legally permissible; AI, as an emergent example of a third party endowed with data processing capabilities and automatic execution of transactions, plays an effective role in smart contracts. The principal question addressed in this paper is whether the creation of a Khiar Shart for AI, as a third party, is feasible and legitimate from both jurisprudential and legal perspectives. Employing an analytical-descriptive methodology, this study examines concepts including the legal personality of AI, volition and intent in legal acts, and the nature of acceptance in contract formation. It demonstrates that AI, by purposeful design, can be regarded as a legal entity with limited capacity. Furthermore, based on the theory of intelligence as a foundational element, intelligent systems possess the capacity to realize the necessary intent and volition to perform dispositive legal acts such as the Khiar Shart. Jurisprudential views considering acceptance as an expression of consent also support the possibility of contract formation and the exercise of Khiar Shart by AI. Consequently, the creation of a Khiar Shart for AI in smart transactions, enabled through appropriate algorithmic design, is jurisprudentially legitimate and legally compliant with the Iranian legal framework. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Condition Option (Khiar Shart), Third Party, Artificial Intelligence (AI), Smart Contracts, Legal Personality, Natural Person | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 15 |
||